Η απόφαση για την παροχή βλημάτων μεγάλου βεληνεκούς στην Ουκρανία, από χώρες του ΝΑΤΟ, έχει πολλαπλές διαστάσεις, καθεμία από τις οποίες επηρεάζει τον πόλεμο και τη διεθνή πολιτική σκηνή.
- Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ του ζητήματος αφορά τη συνολική στρατηγική εικόνα του πολέμου και την εξέλιξή του και συγκεκριμένα:
α) Δημιουργείται αλλαγή στην ισορροπία δυνάμεων μεταξύ των δύο χωρών, αφού η διάθεση βλημάτων μεγάλου βεληνεκούς επιτρέπει στην Ουκρανία να πλήξει κρίσιμες ρωσικές υποδομές και βάσεις που θεωρούνταν ασφαλείς (μεταβάλλοντας έτσι την ισορροπία δυνάμεων και την προβολή ισχύος στο πεδίο).
β) Δημιουργούνται συνθήκες περιορισμού της Ρωσικής πρωτοβουλίας, αφού οι Ρωσικές δυνάμεις, οι οποίες εξαρτώνται από υποδομές ανεφοδιασμού μακριά από τη γραμμή του μετώπου, θα αναγκαστούν να χρησιμοποιήσουν εναλλακτικές υποδομές, πολύ μακρύτερα από την γραμμή του μετώπου (μακραίνουν οι γραμμές ανεφοδιασμού). Επίσης η Ρωσία θα αναγκαστεί να αναπροσαρμόσει την στρατηγική της και να ενισχύσει την άμυνά της σε βάθος αλλά και τις επιθετικές της δυνατότητες με μακράν βάλλοντα βλήματα κατά της ενδοχώρας της Ουκρανίας. Και αυτό, γιατί θα αναγκαστεί να μεταφέρει τις συστοιχίες μακρύτερα μέσα στην Ρωσία για να μην είναι ευάλωτες.
γ) Σήμα ενίσχυσης της αποτροπής, αφού οι χώρες του ΝΑΤΟ δείχνουν έτσι ότι είναι πρόθυμες να κλιμακώσουν τη στρατιωτική υποστήριξη στην Ουκρανία, προειδοποιώντας τη Ρωσία ότι οι προσπάθειές της για διεύρυνση στην κατάληψη εδαφών δεν θα μείνουν αναπάντητες.
- Σε ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ , η παροχή βλημάτων μεγάλου βεληνεκούς δημιουργεί νέες δυνατότητες και προκλήσεις.
α) Με την αύξηση της ακρίβειας και της εμβέλειας επίθεσης στο εσωτερικό της Ρωσίας, με βλήματα όπως τα ATACMS ή τα SCALP και τα Storm Shadow, η Ουκρανία μπορεί να καταφέρει καταστροφικά πλήγματα σε αεροδρόμια, συστοιχίες, αποθήκες πυρομαχικών, γραμμές ανεφοδιασμού και κέντρα διοίκησης σε βάθος 200-300 χιλιομέτρων εντός της Ρωσίας.
β) Για την αποτελεσματική χρήση αυτών των όπλων απαιτούνται ακριβείς πληροφορίες στόχευσης, και δεδομένα που μπορούν να τεθούν από απόλυτα εκπαιδευμένο προσωπικό, γεγονός που ενισχύει τη συνεργασία μεταξύ Ουκρανίας και μυστικών υπηρεσιών και διευρύνει την ανάγκη διαθεσιμότητας των δυτικών αυτών δυνατοτήτων αλλά και δορυφορικών δυνατοτήτων.
γ) Η Ρωσία θα προσπαθήσει να αναπτύξει πιο ισχυρά συστήματα αεράμυνας, για να αντιμετωπίσει την διευρυνόμενη απειλή, που την υποχρεώνει να μεταφέρει κρίσιμες υποδομές και συστοιχίες βαθύτερα στο εσωτερικό της.
δ) Υπάρχει πάντα ο κίνδυνος “παράπλευρων απωλειών” από την εκτεταμένη χρήση τέτοιων βλημάτων, εάν αυτά πλήξουν λόγω αστοχίας είτε μειωμένης ακρίβειας στόχους μη στρατιωτικής σημασίας ή περιοχές με άμαχους. Τότε η Ρωσία θα προσπαθήσει να εκμεταλλευθεί τις απώλειες για να στιγματίζει την στρατηγική της Ουκρανίας και των δυτικών συμμάχων της.
- Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ σχετίζεται με τις αντιδράσεις εντός και εκτός της σύγκρουσης.
α) Δημιουργούνται αμφισβητήσεις στην εσωτερική πολιτική των κρατών μελών του ΝΑΤΟ. Οι κυβερνήσεις των χωρών που παρέχουν βλήματα μπορεί να αντιμετωπίσουν εσωτερικές αντιδράσεις, από ομάδες που φοβούνται την κλιμάκωση, την απειλή χρήσης πυρηνικών και αμφισβητούν την εμπλοκή στο πόλεμο.
β) Από την άλλη όμως, η στήριξη της Ουκρανίας μπορεί να θεωρηθεί πολιτική νίκη για κυβερνήσεις που θέλουν να δείξουν πυγμή απέναντι στη Ρωσία.
γ) Η Ρωσία, με την προπαγάνδα της, θα προσπαθήσει να παρουσιάσει τη χρήση αυτών των δυτικών βλημάτων ως “απόδειξη” ότι το ΝΑΤΟ συμμετέχει άμεσα στη σύγκρουση, κάτι που θα μπορούσε να ενισχύσει την υποστήριξη του πολέμου από τον ρωσικό λαό.
δ) Είναι βέβαιο ότι θα ενασκηθεί πίεση σε τρίτες χώρες, όπως η Κίνα και κάποιες χώρες των BRICKS αλλά και η Β. Κορέα (τα στρατεύματα της οποίας στην Ρωσία μπορεί να αποτελέσουν στόχο), για να πάρουν θέση, καθώς η ενδεχόμενη κλιμάκωση του πολέμου αυξάνει την παγκόσμια αβεβαιότητα.
- Η ΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ της χρήσης βλημάτων από την Ουκρανία είναι ιδιαίτερης σημασίας.
α) Η Ουκρανία έχει αναφαίρετο και απόλυτο δικαίωμα στην αυτοάμυνα (Άρθρο 51 του Χάρτη ΟΗΕ), για να υπερασπιστεί τον εαυτό της απέναντι στην απρόκλητη Ρωσική εισβολή. Εάν οι στόχοι των βλημάτων είναι στρατιωτικοί και εξυπηρετούν τα χαρακτηριστικά της αυτοάμυνας στη διεξαγωγή του πολέμου κατά της Ρωσίας, η χρήση τέτοιων όπλων μπορεί να δικαιολογηθεί.
β) Το δικαίωμα στην αυτοάμυνα δεν περιορίζεται εντός των εδαφικών συνόρων ενός κράτους. Οι επιθέσεις σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις εντός της Ρωσίας που συνεισφέρουν στις εχθροπραξίες θεωρούνται νόμιμες, εφόσον είναι αναγκαίες (προσβάλλουν τις επιθετικές δυνατότητες της Ρωσίας που εκδηλώνονται προς την Ουκρανία) και δεν προκαλούν αδικαιολόγητες εκτεταμένες παράπλευρες απώλειες.
γ) Στο πλαίσιο αυτό είναι σημαντική η εφαρμογή του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου, αφού οι δύο αντίπαλοι (και η Ουκρανία) υποχρεούνται να συμμορφώνεται με τους κανόνες του δικαίου πολέμου, συμπεριλαμβανομένης της διάκρισης μεταξύ στρατιωτικών και μη στρατιωτικών στόχων, της αναλογικότητας, και της αποφυγής αδικαιολόγητων απωλειών αμάχων. Εάν η Ουκρανία παραβιάσει αυτούς τους κανόνες (π.χ. στοχεύοντας αστικές περιοχές, μη στρατιωτικούς στόχους, με πολλούς άμαχους), τότε ενδέχεται να βρεθεί στην ίδια θέση με την Ρωσία (που το έχει κάνει κατά κόρον), αντιμέτωπη με διεθνείς κατηγορίες.
δ) Η Παραβίαση του εναέριου χώρου και της κυριαρχίας της Ρωσίας από τα μεγάλου βεληνεκούς δυτικά βλήματα είναι ένα ζήτημα που επικαλείται η Ρωσία, εναντίον των χωρών του ΝΑΤΟ που προμήθευσαν την Ουκρανία με αυτά. Ωστόσο, η αρχή της κυριαρχίας υφίσταται περιορισμούς σε περιπτώσεις αυτοάμυνας. Εάν η επίθεση της Ουκρανίας θεωρείται απαραίτητη για την υπεράσπισή της ενασκώντας το δικαίωμα στην αυτοάμυνα και οι στόχοι δεν παραβιάζουν τις συνθήκες, το επιχείρημα της Ρωσίας αποδυναμώνεται τελείως. Σε έναν πόλεμο, η κυριαρχία των κρατών που εμπλέκονται αναγνωρίζεται με περιορισμούς. Η επίθεση της Ουκρανίας σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις της Ρωσίας συνδέεται με την εξουδετέρωση απειλών και μπορεί να θεωρηθεί σύννομη με το διεθνές δίκαιο, εφόσον τηρείται η αρχή της στρατιωτικής αναγκαιότητας και αναλογικότητας (που τηρείται από πλευράς Ουκρανίας).
ε) Όσον αφορά την ευθύνη των κρατών που προμηθεύουν την Ουκρανία με τα βλήματα, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, τα κράτη που παρέχουν όπλα σε ένα εμπόλεμο κράτος δεν θεωρούνται αυτομάτως υπεύθυνα για τη χρήση τους. Η ευθύνη εναπόκειται στον χρήστη, δηλαδή στην Ουκρανία. Ωστόσο, εάν οι χώρες που παρέχουν τα βλήματα γνωρίζουν με βεβαιότητα ότι αυτά θα χρησιμοποιηθούν για παράνομες επιθέσεις (π.χ. εναντίον άμαχων ή μη στρατιωτικών στόχων), τότε μπορεί να θεωρηθούν συνεργοί, σύμφωνα με το Διεθνές Ποινικό Δίκαιο. Τα βλήματα μεγάλου βεληνεκούς συνοδεύονται από περιορισμούς χρήσης, που επιβάλλονται από τις χώρες προέλευσης.
- Όσον αφορά την ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ, είναι σίγουρο ότι:
α) Θα επικαλεστεί την αρχή της κρατικής ευθύνης των χωρών που προμήθευσαν με τα βλήματα και θα ισχυριστεί ότι οι χώρες αυτές παραβιάζουν την ουδετερότητά τους και συμμετέχουν έμμεσα στον πόλεμο. Αυτό βεβαία αν και είναι νομικά και ηθικά εξαιρετικά αδύναμο, εν τούτοις θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την αύξηση της διπλωματικής πίεσης στα κράτη του ΝΑΤΟ ή ακόμα και για πολιτική και νομική επιχειρηματολογία σε διεθνή φόρα και δικαστήρια, αν και οι πιθανότητες επιτυχίας είναι περιορισμένες.
β) Θα μπορούσε επίσης να αντεπιτεθεί με επίκληση δικών της νομικών επιχειρημάτων, ότι δηλαδή οι επιθέσεις σε έδαφός της παραβιάζουν την αρχή της μη παρέμβασης, ιδιαίτερα αν συνδέσει την χρήση των βλημάτων με ενίσχυση πληροφοριών ή άλλες υπηρεσίες από κράτη του ΝΑΤΟ (προσωπικό για προετοιμασία των βλημάτων και παροχή δεδομένων).
γ) Μία ενδεχόμενη πρόκληση ενεργειακής κρίσης με περιορισμό των Ρωσικών ορυκτών καυσίμων προς τις χώρες του ΝΑΤΟ και της ΕΕ (που τώρα γίνεται εκτεταμένα τεχνηέντως με παραβίαση των κυρώσεων) θα ήταν πιθανή. Όμως αυτό δεν θα συνέφερε ούτε την Ρωσία που βασίζει σημαντικά έσοδα από αυτήν την παραβίαση και διακίνηση.
- ΕΜΠΛΟΚΗ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΑΣ ΚΟΡΕΑΣ: Νομικά, η Ρωσία είχε κάθε δικαίωμα να αιτηθεί βοήθεια στρατιωτική από οιοδήποτε σύμμαχό της και να δώσει το δικαίωμα να αναπτυχθούν στρατεύματα του στο έδαφος της για την άμυνα της. Όμως αυτά τα ξένα στρατεύματα, από την Β. Κορέα, δεν μπορούν να επιχειρήσουν στο έδαφος της Ουκρανίας, γιατί τότε θα ήταν σαν η Β. Κορέα να εισέβαλλε στην Ουκρανία στο πλευρό της Ρωσίας και θα ερχόταν σε πόλεμο μαζί της. Το ίδιο θα κινδυνεύει και η Ουκρανία εάν προσβάλλει από την Ουκρανία με τα βλήματα τα Βορειοκορεατικά στρατεύματα. Η ενεργή συμμετοχή των Βορειοκορεατικών στρατευμάτων, (χωρίς να τεθεί ζήτημα πολεμικής αντιπαράθεσης Ουκρανίας-Βόρειας Κορέας), μπορεί να γίνει ΜΟΝΟ για την άμυνα της Ρωσίας , στο έδαφός της και μονο. Ακόμη και αν εμπλακούν με Ουκρανικά στρατεύματα στο έδαφος της Ρωσίας (π.χ. Κουρσκ) δεν νομιμοποιείται πολεμική αντιπαράθεση Ουκρανίας με Β. Κορέα.
ΚΑΤΑΛΗΓΟΝΤΑΣ
α) Η παροχή βλημάτων μεγάλου βεληνεκούς στην Ουκρανία, με την άδεια να τα χρησιμοποιήσει επιθετικά εντός του εδάφους της Ρωσίας, εγείρει περιορισμένα νομικά ζητήματα για τις τρίτες χώρες. Η Ουκρανία έχει το δικαίωμα να υπερασπιστεί τον εαυτό της, και η ευθύνη της για τη χρήση των όπλων αυτών είναι απόλυτη. Οι χώρες που παρέχουν τα όπλα φέρουν περιορισμένη νομική ευθύνη, εάν αποδειχθεί ότι γνώριζαν με βεβαιότητα την χρήση τους για παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου. Η ακριβής ερμηνεία όμως δεν εξαρτάται μόνο από τα γεγονότα και τη δυνατότητα εφαρμογής των αρχών του διεθνούς δικαίου σε έναν τόσο πολύπλοκο και δυναμικό πόλεμο, αλλά κυρίως από τις πολιτικές επιλογές των δρώντων, άμεσων και έμμεσων.
γ) Και εδώ γεννάται η απορία, γιατί ο Μπαϊντεν καθυστέρησε τόσο για να δώσει την άδεια αυτή (εγώ είχα προτείνει ότι έπρεπε να έχει δοθεί νωρίτερα και έγκαιρα, μαζί όμως με την εκκίνηση ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων – και πριν την χρήση των βλημάτων στο πεδίο – ως δυνητική απειλή προβολής ισχύος που θα βοηθούσε τις διαπραγματεύσεις). Το κάνει για να προλάβει την ανάληψη της προεδρίας από τον Τραμπ ώστε να τον εξαναγκάσει σε επιλογές ή είναι συνεννοημένος μαζί του, για να υπάρχει η απειλή προβολής ισχύος στο τραπέζι της ειρηνευτικής διαδικασίας όταν θα ξεκινήσει ;
δ) Αυτό θα φανεί από το πότε και με ποια ένταση και μαζικότητα θα χρησιμοποιηθούν τα βλήματα αυτά από τους Ουκρανούς . Προχθές έγινε η πρώτη επίθεση της Ουκρανίας με 5 βλήματα ATACMS με στόχο αποθήκη πυρομαχικών, 110 χιλιόμετρα μέσα στην ενδοχώρα της Ρωσίας, αλλά όπως δημοσιεύθηκε αντιμετωπίσθηκαν από την Ρωσική αεράμυνα.
