Το σχολείο θεωρείται, μετά την οικογένεια, σημαντικός θεσμός κοινωνικοποίησης, διδάσκει στο παιδί θεσμούς, κανόνες, αξίες, για να μπορέσει να διαχωρίσει το καλό από το κακό, να διακρίνει τι είναι αποδεκτό και τι όχι στη συμπόρευση με τους ανθρώπους, του μεταφέρει πρότυπα συμπεριφοράς. Το σχολείο αναδεικνύει στο παιδί την πολιτισμική παράδοση της κοινωνίας στην οποία είναι ενταγμένο και τις σχέσεις αλληλεπίδρασης, που διαμορφώνονται μέσα σε αυτή.
Οι αντιλήψεις, που δημιουργούνται σαν αποτέλεσμα προκαταλήψεων απέναντι σε άτομα και ομάδες, επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό, πώς καταλαβαίνουμε τον κόσμο γύρω μας και τον συνάνθρωπό μας , πολλές φορές τέτοιες απόψεις οδηγούν σε διακρίσεις , διαχωρισμούς των ανθρώπων, με συνέπεια βίαιες συμπεριφορές, φαινόμενο που ταλάνισε τις ανθρώπινες κοινωνίες από παλαιότερα χρόνια.
Στη σημερινή εποχή της πολυμορφίας και της συμβίωσης ανθρώπων με διαφορετικά πολιτισμικά χαρακτηριστικά, η εκπαίδευση καλείται να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην καλλιέργεια της συλλογικής συνείδησης, της κοινωνικής ισότητας, της μετάδοσης ανθρωπιστικών ιδεών, που θα χαρακτηρίζονται από το σεβασμό στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια, στην ανεκτικότητα, στην αλληλοκατανόηση, στη συμπαράσταση, στο διάλογο, στην αλληλεγγύη, στη συνεργασία.
Το άρθρο 2 της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ στις 16 Δεκεμβρίου 1948 υποστηρίζει, ότι οι άνθρωποι είναι ίσοι μεταξύ τους χωρίς διάκριση, ως προς το φύλο, το χρώμα, τη γλώσσα, τη θρησκεία, την εθνική και κοινωνική καταγωγή, την περιουσία, τη σωματική διάπλαση, τις πολιτικές και άλλες πεποιθήσεις.
Η αξιολόγηση των ανθρώπινων γνωρισμάτων από γονείς και εκπαιδευτικούς, αποτελεί αυτονόητο μέρος της κοινωνικοποίησης των παιδιών, τα οποία από μικρή ηλικία είναι ανάγκη, να έχουν άμεση ερμηνεία για κάτι που βλέπουν και ακούν για πρώτη φορά, ώστε να καταγράφεται στο νου τους, όπως η ύπαρξη ανθρώπων με διαφορετικά χαρακτηριστικά από τα δικά τους, π.χ. το παιδάκι στο νηπιαγωγείο μαθαίνει, ότι υπάρχουν παιδιά με άλλο χρώμα και ότι ανεξάρτητα από το χρώμα τους είναι όλα ίδια.
Με αυτόν τον τρόπο τα παιδιά προφυλάσσονται από λανθασμένες αντιλήψεις, που μπορεί να τους δημιουργήσουν αρνητικά συναισθήματα και ανασφάλεια εμποδίζοντας την ομαλή νοητική και ψυχική τους ανάπτυξη.
Με την εκπαίδευση οξύνεται η κριτική σκέψη των παιδιών, τα οποία διαπιστώνουν, ότι η διαφορετικότητα δεν είναι μειονέκτημα και πως τα διαφορετικά χαρακτηριστικά των άλλων ανθρώπων έχουν την ίδια αξία και την ίδια λειτουργικότητα στην κοινωνία με τα αντίστοιχα δικά τους. Είναι καλό, να τονίζονται στα παιδιά περισσότερο οι ομοιότητες παρά οι διαφορές των ανθρώπων, επίσης να μαθαίνουν τη σημασία της διακριτικής και ευγενικής συμπεριφοράς απέναντι σε όλους τους συνανθρώπους τους, στοιχεία μιας πολιτισμένης κοινωνίας. Ακόμη τα βοηθά να καταλάβουν, ότι όλα τα μέλη μιας κοινωνίας χρειάζεται να αισθάνονται, ότι αποτελούν μέρος μιας κοινότητας ,επίσης να συμμετέχουν ισότιμα στο κοινωνικό, πολιτικό, οικονομικό, πολιτιστικό γίγνεσθαι βελτιώνοντας έτσι τη ζωή τους, με επίγνωση των δικαιωμάτων τους αλλά και των υποχρεώσεών τους για την ειρηνική συνύπαρξη όλων.
Η UNESCO υποστηρίζει, ότι η εκπαίδευση θα πρέπει να οργανωθεί γύρω από τους βασικούς τύπους μάθησης, που θα εμπλουτίζονται με τις έννοιες ανοχή, φιλία, κατανόηση, σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι οποίες θα καθοδηγούν το μαθητή σε όλη τη διάρκεια της ζωής του, στοχεύοντας στην ειρήνη και την ισότητα.
Είναι ωφέλιμη η υιοθέτηση από τις εκπαιδευτικές αρχές ενός αποτελεσματικού μοντέλου εκπαιδευτικών παρεμβάσεων, που θα επικουρούν συνεχώς το έργο των εκπαιδευτικών με επιμόρφωση και το αντίστοιχο εκπαιδευτικό υλικό, ανάλογα με το ηλικιακό στάδιο των παιδιών, για τη διαθεματική προσέγγιση της αρχής περί ισότητας των ανθρώπων π.χ. αξιοποιώντας μαθήματα, όπως η γεωγραφία, η ιστορία, η λογοτεχνία κ.α. και με άλλες δράσεις (θεατρικό παιχνίδι, παραμύθι) με στόχο την αποδοχή του άλλου, για την κοινωνική συνοχή.
Ακόμη, είναι σημαντική η ανάπτυξη της συναισθηματικής παιδείας με προτεραιότητα την εν συναίσθηση, δηλαδή να αποκτήσουν τα παιδιά και οι έφηβοι την ικανότητα να βάζουν τον εαυτό τους στη θέση του άλλου και να κατανοήσουν, ότι όλοι είναι απαραίτητοι και χρήσιμοι μέσα στην κοινωνία με την αποτελεσματική διαπαιδαγώγηση και την αξιοποίηση των δυνατοτήτων του καθενός.
Οι μαθητές και οι μαθήτριες να θυμούνται τα λόγια, που είπε ο Γιώργος Σεφέρης, όταν παρέλαβε το Νόμπελ Λογοτεχνίας στην τελετή απονομής του. «Σ΄ αυτόν τον κόσμο, που ολοένα στενεύει, ο καθένας μας χρειάζεται όλους τους άλλους. Πρέπει ν΄ αναζητήσουμε τον άνθρωπο, όπου και να βρίσκεται».
Υβόνη Γραμματικού
Τέως εκπαιδευτικός ,Συγγραφέας , Ειδικός συμβουλευτικής γονέων
