Η ανάπτυξη διηπειρωτικών βαλλιστικών πυραύλων δεν είναι κάτι καινούριο.
Αυτό που έχει εκτιναχθεί είναι οι ταχύτητες που αναπτύσσουν πλέον, οι αποσπάσεις πολλών κώνων από την κεφαλή των βλημάτων και οι κινήσεις εν πτήσει με σκοπό να καταστήσουν αδύνατο τον εντοπισμό τους από τα υπάρχοντα συστήματα αεράμυνας.
Οι εξελίξεις αυτές αλλά και η χρήση τους πλέον σε πεδία συγκρούσεων και όχι απλά σε πεδία δοκιμών, διαμορφώνουν νέες τακτικές και στρατηγικές για τις απαιτήσεις των σύγχρονων αυτών συγκρούσεων/πολέμων.
Η χρήση τους εξυπηρετεί στρατηγικά δόγματα και προσανατολίζεται στην εκπλήρωση κρίσιμων στρατηγικών στόχων και γεωπολιτικών σκοπών.
Τα δόγματα αυτά επικεντρώνονται στην εξασφάλιση αποτροπής (deterrence), στη δημιουργία ασύμμετρου πλεονεκτήματος και στη δυνατότητα προβολής ισχύος, όχι μόνο εγγύς αλλά και σε τεράστιες αποστάσεις με δυνατότητα προσβολής από πολλά διαφορετικά σημεία, ενώ ενσωματώνουν τη χρήση αυτών των όπλων ως μέσο ανατροπής της ισορροπίας δυνάμεων.
Και επειδή οι πολιτικές διαμορφώνονται εν πολλοίς από τις στρατηγικές δυνατότητες (που βασίζονται κυρίως στα τεχνολογικά επιτεύγματά της κάθε χώρας), και όχι αντίθετα όπως θα ήταν το λογικό, ας δούμε πρώτα τις στρατηγικές Προσδοκίες από τη Χρήση Υπερηχητικών Πυραύλων και τα στρατηγικά δόγματα που έχουν αναπτυχθεί.
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΧΡΗΣΗΣ
1) Η Ικανότητα “ΠΡΩΤΟΥ ΠΛΗΓΜΑΤΟΣ” (First Strike Capability) είναι η ικανή και αναγκαία συνθήκη πάνω στην οποία βασίζεται και η αντίστοιχη στρατηγική επιλογή. Οι υπερηχητικοί πύραυλοι σχεδιάζονται ώστε να μπορούν να πλήξουν κρίσιμους στόχους γρήγορα και με ακρίβεια πριν ο αντίπαλος προλάβει να αντιδράσει.
α) Ως στόχοι επιλέγονται στρατηγικά συστήματα διοίκησης, πυρηνικά όπλα, δίκτυα αεράμυνας και οικονομικές υποδομές.
Η στρατηγική του πρώτου πλήγματος με πυρηνικά όπλα (First Strike) αναφέρεται στην απόφαση μιας χώρας να επιτεθεί με πυρηνικά όπλα σε ένα εχθρό.
β) Ο σκοπός της επιλογής αυτής είναι να καταστρέψει τις δυνατότητές του εχθρού, πριν εκείνος επιτεθεί πρώτος και ταυτόχρονα εκμηδενίζοντας τις πιθανότητες του για να μπορέσει να ανταποδώσει το πλήγμα.
γ) Η επιλογή αυτή μπορεί να λειτουργήσει και αποτρεπτικά στην ανταπόδοση, εάν ο πρώτος βάλλων έχει πολύ μεγαλύτερη υπεροπλία σε πυρηνικά/στρατηγικά όπλα έναντι του αντιπάλου και τον αποτρέπει από το να ανταποδώσει λόγω υπέρμετρης καταστροφικής ισχύος. Εάν επίσης πιστεύει ότι η εκτέλεση ενός πρώτου πλήγματος θα εξουδετερώσει το πυρηνικό οπλοστάσιο του εχθρού, μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει στρατηγικό πλεονέκτημα διασφαλίζοντας έτσι ότι δεν θα αντιμετωπίσει πυρηνική ανταπόδοση (Αναστολή Δεύτερου κτυπήματος), κάτι που δημιουργεί απόλυτη υπεροχή στον επιτιθέμενο.
δ) Ένα τέτοιο πρώτο πλήγμα μπορεί να έχει χαρακτήρα στρατηγικού αιφνιδιασμού, γιατί βασίζεται στην εκμετάλλευση του απρόβλεπτου, της μειωμένης εγρήγορσης του αντιπάλου, εκμεταλλεύεται την έλλειψη ετοιμότητας και προετοιμασίας του, εξουδετερώνοντας την ικανότητα του να αντιμετωπίσει το βλήμα (εάν είναι εφικτό) και να απαντήσει εγκαίρως. Ο αιφνιδιασμός ενισχύει την αποτελεσματικότητα της στρατηγικής, διότι μειώνει τον χρόνο αντίδρασης του εχθρού (με τις προϋποθέσεις του πρώτου πλήγματος που αναφέρθηκαν προηγουμένως) .
ε) Μία άλλη προσδοκία είναι η μείωση του κινδύνου κλιμάκωσης, αφού η χρήση πυρηνικών όπλων για την εκτέλεση ενός πρώτου πλήγματος (με τις προϋποθέσεις που προαναφέρθηκαν) μπορεί να αποτρέψει έναν εκτεταμένο πόλεμο, αν η στρατηγική βασίζεται στο ότι το πλήγμα θα καταστρέψει την αντίπαλη ικανότητα να ανταποδώσει ή να κλιμακώσει τον πόλεμο. Σε περιπτώσεις κρίσης, η εφαρμογή αυτής της στρατηγικής μπορεί να οδηγήσει σε γρήγορη λύση του προβλήματος, προλαμβάνοντας την περαιτέρω κλιμάκωση του πολέμου.
στ) Η σημαντικότερη αδυναμία της στρατηγικής του “Πρώτου Πλήγματος” είναι ο αυξημένος κίνδυνος “Πυρηνικής Κλιμάκωσης”, σε περίπτωση που ο αντίπαλος διατηρεί την ικανότητα δεύτερου πλήγματος και αντεπιτεθεί με πυρηνικά , οδηγώντας σε λογικές πυρηνικής αμοιβαίας καταστροφής με εκτεταμένες και ανεπανόρθωτες ζημιές και τεράστιες ανθρωπιστικές κρίσεις για τους δύο.
Ένα πρώτο πλήγμα μεταξύ υπερδυνάμεων με πλήθος πυρηνικών όπλων και με δυνατότητες προσβολής από διαφορετικές κατευθύνσεις μπορεί να οδηγήσει σε ολική καταστροφή, εξαλείφοντας μεγάλο μέρος της ανθρωπότητας, προκαλώντας μη αναστρέψιμες ζημιές στο περιβάλλον και την οικονομία όλου του πλανήτη.
Σε κάθε περίπτωση λόγω του υψηλότατου ρίσκου από την ανάληψη μίας τέτοιας ενέργειας, πάντα θα υπάρχει η αβεβαιότητα και η πιθανότητα να έχουν βασισθεί όλα σε λανθασμένα υπολογισμένα σενάρια για την ευχέρεια εκτέλεσης του πλήγματος με επιτυχία και χωρίς άμεση αντιπυρηνική αντίδραση. Τα λάθη στους υπολογισμούς ή στις εκτιμήσεις μπορεί να οδηγήσουν σε πλήρη καταστροφή χωρίς ουσιαστικό στρατηγικό όφελος. Επιπλέον, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος λάθους στις εκτιμήσεις της ανταπόκρισης του εχθρού ή των διεθνών αντιδράσεων.
ζ) Η υιοθέτηση στρατηγικής πρώτου πλήγματος μπορεί να οδηγήσει σε διπλωματική απομόνωση από τη διεθνή κοινότητα. Η χρήση πυρηνικών όπλων, ειδικά αν θεωρηθεί προληπτική ή αναιτιολόγητη, μπορεί να προκαλέσει καταδίκη και κυρώσεις από άλλες χώρες, να ενισχύσει τις διεθνείς αντιπαραθέσεις και να οδηγήσει σε αυξημένη ένταση, αντί να μειώσει τους κινδύνους κλιμάκωσης.
η) Η ανάπτυξη επίσης προηγμένων αντιπυρηνικών συστημάτων άμυνας και υπερηχητικών όπλων μπορεί να μειώσει τη δυνατότητα επιτυχίας ενός πρώτου πλήγματος, καθιστώντας τη στρατηγική αυτή λιγότερο αποτελεσματική. Στο τέλος, το δίλημμα που αντιμετωπίζουν οι χώρες είναι εάν η πιθανή στρατηγική νίκη από ένα πρώτο πλήγμα αξίζει το ρίσκο μιας καταστροφικής πυρηνικής σύγκρουσης.
2) Η Στρατηγική που υποστηρίζει το “ΔΟΓΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΑΠΟΤΡΟΠΗΣ” (General Deterrence Doctrine) διασφαλίζεται από την ύπαρξη σε ένα οπλοστάσιο υπερηχητικών πυραύλων με εξελιγμένες δυνατότητες πυρηνικών κεφαλών, με στόχο τη διατήρηση της ισορροπίας ισχύος και την αποτροπή πυρηνικών ή συμβατικών συγκρούσεων.
α) Οι αντίπαλοι διστάζουν να προβούν σε κλιμάκωση, γνωρίζοντας ότι οι υπερηχητικοί πύραυλοι (μεγάλης μάλιστα ταχύτητας και ικανότητας ελιγμών) προσφέρουν την ικανότητα επιτυχούς εμπλοκής, μπορούν να περάσουν από τα συστήματα αεράμυνάς τους και να εξουδετερώσουν πυρηνικές βάσεις τους και κρίσιμους στρατηγικά στόχους.
β) Στηρίζεται στη λογική ότι ένας αντίπαλος δεν θα επιχειρήσει επίθεση εάν γνωρίζει ότι μπορεί να δεχθεί καταστροφική απάντηση εντός δευτερολέπτων.
3) Στρατηγική επίσης είναι και η “ΠΡΟΒΟΛΗ ΙΣΧΥΟΣ” σε Παγκόσμιο Επίπεδο με την διαθεσιμότητα πολλών και με διαφορετικά χαρακτηριστικά υπερηχητικών πυραύλων, αφού δίνουν τη δυνατότητα ταχείας προβολής ισχύος (με συμβατικό τρόπο και σε χώρες χωρίς αντίστοιχες πυρηνικές είτε συμβατικές δυνατότητες) σε μεγάλες αποστάσεις, επιτρέποντας την επίθεση σε στρατηγικούς στόχους παγκοσμίως.
4) Η ” ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΣΥΜΜΕΤΡΟΥ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΟΣ” σε περιφερειακές κυρίως συγκρούσεις, με την χρήση υπερηχητικών πυραύλων (μέσου και μεγάλου βεληνεκούς), δίνει πλεονέκτημα προβολής ισχύος έναντι αντιπάλων που δεν διαθέτουν παρόμοια τεχνολογία ή αποτελεσματική αεράμυνα.
5) Σύμφωνα με το Στρατηγικό Δόγμα “ΤΑΧΕΙΑΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑΣ ΠΡΟΣΒΟΛΗΣ ΣΕ ΟΛΟ ΤΟ ΚΟΣΜΟ” “Prompt Global Strike” των ΗΠΑ, η ανάπτυξη των υπερηχητικά βλημάτων ως μέρος του δόγματος, στοχεύει σε γρήγορες, ακριβείς επιθέσεις σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη χωρίς χρήση πυρηνικών όπλων. Σκοπός είναι η εξουδετέρωση απειλών (π.χ. τρομοκρατικά δίκτυα ή αποθήκες πυραύλων) πριν εξαπολυθούν επιθέσεις.
6) Στο ενδιαφέρον Ρωσικό Δόγμα “ΚΛΙΜΑΚΩΣΕ ΓΙΑ ΝΑ ΑΠΟΚΛΙΜΑΚΩΣΕΙΣ” “Escalate to De-escalate” εντάσσονται οι υπερηχητικοί πύραυλοι μεσαίου και μεγάλου βεληνεκούς (με πυρηνικές και συμβατικές κεφαλές) για να εκφοβίσουν τον αντίπαλο ότι η Ρωσία μπορεί να κλιμακώσει όσο αυτή θέλει και έχει την ικανότητα, προκειμένου να τον αποτρέψει από το να επιτεθεί και να τον αναγκάσει να επιδιώξει αποκλιμάκωση για να γλυτώσει τα χειρότερα.
α) Αυτό το δόγμα υπονοεί την συμβολική χρήση υπερηχητικών πυραύλων (με πολλαπλές δυνατότητες) ελεγχόμενα και περιορισμένα, με συγκεκριμένη στόχευση για να φοβηθεί ο αντίπαλος την επαπειλούμενη κλιμάκωση και να αναγκαστεί σε αποκλιμάκωση και διαπραγματεύσεις.
β) Είναι πολύ σημαντικός ο συμβολισμός, η κατανόηση του συμβολισμού χωρίς παρανοήσεις και η επίδειξη ισχύος σε αυτήν την στρατηγική. Ενδεχόμενα να συνοδεύεται και με ολιγόχρονη προειδοποίηση (για αποφυγή εσφαλμένων εκτιμήσεων από τον αντίπαλο, ιδιαίτερα σε περίπτωση που αυτός είτε οι σύμμαχοί τους έχουν πυρηνικές δυνατότητες και διαθέτουν συστήματα αυτόματης ανταπόδοσης).
6) Σύμφωνα με το Κινεζικό “ΔΟΓΜΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΥ/ΑΡΝΗΣΗΣ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ – ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ” (Anti-Access/Area Denial – A2/AD), η Κίνα χρησιμοποιεί υπερηχητικούς πυραύλους (πέραν αυτών μεγάλου βεληνεκούς για το δόγμα της πυρηνικής αποτροπής) για να ενισχύσει τη στρατηγική περιορισμού πρόσβασης σε περιοχές όπως η Θάλασσα της Νότιας Κίνας.
Οι πύραυλοι αυτοί μέσου βεληνεκούς είναι σχεδιασμένοι για να επιτίθενται σε αεροπλανοφόρα και μεγάλους στόλους, επιδιώκοντας να εκφοβίζουν και να μειώσουν σε περίπτωση σύγκρουσης την ικανότητα των ΗΠΑ να προβάλλουν Ναυτική ισχύ στην περιοχή.
7) Οι Στρατηγικές προβολής ισχύος για αποτροπή από Περιφερειακούς Ανταγωνιστές είναι πολύ λιγότερο φιλόδοξες και σκοπό έχουν να ενισχύσουν την άμυνα της χώρας τους και να αποτρέψουν δυνητικούς αντιπάλους σε περιφερειακό επίπεδο συγκρούσεων. Σε χώρες όπως η Ινδία και το Πακιστάν, οι υπερηχητικοί πύραυλοι εντάσσονται στα οπλοστάσια με στόχο να διατηρηθεί στρατηγική υπεροχή έναντι γειτονικών κρατών και για να αποτρέψουν επιθέσεις σε περιφερειακό επίπεδο.
ΚΑΤΑΛΗΓΟΝΤΑΣ
Οι υπερηχητικοί πύραυλοι αποτελούν πυρήνα στρατηγικών δογμάτων, προσφέροντας ταχύτητα, ακρίβεια και αποτροπή. Ωστόσο, η χρήση τους απαιτεί ισορροπία ανάμεσα στις στρατηγικές επιδιώξεις και τους κινδύνους κλιμάκωσης, ενώ καθοδηγείται από τις γεωπολιτικές φιλοδοξίες και την ανάγκη διατήρησης της στρατιωτικής υπεροχής.
Ο κίνδυνος ακούσιας κλιμάκωσης είναι ο σημαντικότερος από την χρήση τέτοιων οπλικών συστημάτων. Η ταχύτητα των υπερηχητικών πυραύλων, η δυνατότητά τους να ξεπερνούν συστήματα αεράμυνας ανεντόπιστοι, οι πολλαπλές κεφαλές που φέρουν και η διαθεσιμότητα πυρηνικών κεφαλών από τις χώρες που τα έχουν, αυξάνουν την καταστροφική ισχύ τους.
Οι εσφαλμένες πληροφορίες, οι κακές εκτιμήσεις, οι προκαταλήψεις, οι ανερμάτιστες φιλοδοξίες κυριαρχίας και οι δογματισμοί, η έλλειψη επικοινωνίας (και οι συμβολισμοί είναι μορφή επικοινωνίας), η αυταρχική ηγεσία χωρίς λογοδοσία και χωρίς σύννομη συμμετοχή κρατών στις διεθνείς τους σχέσεις και στο παγκόσμιο συμβατικό πλαίσιο, μπορεί να οδηγήσουν σε παρερμηνεία των κινήσεων ενός αντιπάλου, αυξάνοντας τον κίνδυνο γενικευμένης σύγκρουσης.
ΣΗΜ: Η ανάπτυξη και η πιθανή χρήση τέτοιων όπλων προσφέρει στρατηγικά πλεονεκτήματα, αλλά ταυτόχρονα δημιουργεί σημαντικές πολιτικές και ηθικές προκλήσεις, που θα εξετασθούν σε άλλο άρθρο για οικονομία χώρου.
