2 Απριλίου: Παγκόσμια ημέρα αυτισμού

0

Η Παγκόσμια ημέρα αυτισμού καθιερώθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στις 18 Δεκεμβρίου 2007 και τέθηκε σε ισχύ το 2008. Στόχος της είναι να ενημερώσει την παγκόσμια κοινή γνώμη για τον αυτισμό και τους τρόπους με τους οποίους τα αυτιστικά άτομα μπορούν να γίνουν δεκτά στην κοινωνία.

Ο όρος «αυτισμός» προέρχεται από τη λέξη «εαυτός» κι υποδεικνύει την τάση των αυτιστικών ατόμων να κλείνονται στον εαυτό τους. Αφορά μια νευρολογική διαταραχή που διαρκεί σε όλη τη ζωή του ατόμου κι εμποδίζει ορισμένες ψυχολογικές δεξιοτεχνίες, όπως την ορθή κατανόηση αυτών που βλέπει, ακούει κι αισθάνεται. Αποτελεί μέρος μιας ομάδας διαταραχών γνωστών ως Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος (ASD) κι επηρεάζει σε διαφορετικό βαθμό το κάθε άτομο. Αυτό σημαίνει ότι, ενώ παιδιά είναι «διαφορετικά» ως προς το φυσιολογικό, είναι πολύ διαφορετικά και μεταξύ τους. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων η διαταραχή συνοδεύεται και από κάποια νοητική υστέρηση.

Ο αυτισμός αφορά 1 στα 68 άτομα (1, 47% του πληθυσμού) κι επηρεάζει τα αγόρια 4 φορές περισσότερο απ’ότι τα κορίτσια. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρία Προστασίας Αυτιστικών Ατόμων (ΕΕΠΑΑ), 1 στα 42 αγόρια κι 1 στα 189 κορίτσια γεννιέται με αυτισμό. Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι υπάρχουν τουλάχιστον 4.000 έως 5.000 παιδιά και ενήλικα άτομα με κλασικό αυτισμό και 20.000 έως 30.000 με αυτιστικού τύπου διαταραχές ανάπτυξης.

Ο όρος «αυτισμός» χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά το 1911 από τον ψυχίατρο Eugen Bleuler για να περιγράψει ένα σύνολο συμπτωμάτων που σχετίζονταν με τη σχιζοφρένεια. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν, το νόημά του μεταβλήθηκε ώστε να περιγράψει μικρά παιδιά με συναισθηματικά ή κοινωνικά προβλήματα. Τη δεκαετία του 1940 ο Dr. Leo Kanner, στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο Johns Hopkins, χρησιμοποίησε τη λέξη για να χαρακτηρίσει τη συμπεριφορά κάποιον παιδιών τα οποία μελετούσε. Την ίδια περίοδο, ο Γερμανός επιστήμονας Hans Asperger κατέγραψε μια παρόμοια, αν και πιο ήπια, συμπεριφορά σε παιδιά, την οποία σήμερα αποκαλούμε Σύνδρομο Asperger.

Ο αυτισμός είναι διαταραχή που επηρεάζει τον τρόπο που ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τις πληροφορίες. Τα κύρια συμπτώματά του αφορούν στη δυσκολία του ατόμου να επικοινωνήσει και να αλληλεπιδράσει με τους ανθρώπους και το περιβάλλον γύρω του, επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές αλλά και την αδυναμία αντίληψης της γλώσσας του σώματος. Άλλα συμπτώματα εκδηλώνονται ως συμπεριφορικά (υπερκινητικότητα, παρορμητικότητα κι αυτό-τραυματική συμπεριφορά όπως το χτύπημα του κεφαλιού), προβλήματα στον ύπνο και στη διατροφή, καθώς και σαν μαθησιακή δυσκολία στην ηπιότερη μορφή του. Ο αυτισμός ωστόσο δε θα πρέπει να συγχέεται με τη νοητική καθυστέρηση. Παιδιά με νοητική καθυστέρηση αναπτύσσουν ικανότητες με ομοιογενή ρυθμό μάθησης, μολονότι πιο αργό από εκείνον των παιδιών της ίδιας ηλικίας. Παιδιά με αυτισμό, από την άλλη μεριά, χαρακτηρίζονται από ανομοιογένεια στην εξέλιξη των ικανοτήτων τους και, ενώ μπορεί να υστερούν στην επικοινωνία, να αναπτύσσουν μεγαλύτερες ικανότητες σε άλλους τομείς.

Συνήθως οι δυσκολίες στην αλληλεπίδραση εμφανίζονται στα παιδιά μέχρι το τρίτο έτος, αν και τα λειτουργικά προβλήματα που απορρέουν απ’αυτές εμφανίζονται σε μεγαλύτερη ηλικία. Δεν είναι βέβαια σπάνιο οι γονείς να παρατηρούν αναπτυξιακές διαταραχές στα παιδιά τους ακόμα και σε μικρότερη ηλικία. Γι’αυτό και μιλάμε για Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος, καθώς οι καλύπτει ένα ευρύ φάσμα επικοινωνιακών και λειτουργικών δυσκολιών.

Παρότι οι αιτίες που προκαλούν τον αυτισμό παραμένουν άγνωστες, έρευνες κάνουν λόγο για νευρολογικό πρόβλημα που επηρεάζει το τμήμα εκείνο του εγκεφάλου που επεξεργάζεται τη γλώσσα και τις πληροφορίες που δίνουν οι αισθήσεις, ενώ πιο σύγχρονες μελέτες μιλούν και για γονιδιακή προδιάθεση. Ο αυτισμός δυστυχώς δεν είναι ιάσιμος. Με την έγκαιρη διάγνωση όμως, το άτομο μπορεί να λάβει ειδική θεραπεία η οποία θα εξομαλύνει κάπως τη διαταραχή, μειώνοντας τα συμπτώματα και βελτιώνοντας την προσαρμογή του. Τέλος, ειδικά προγράμματα προεπαγγελματικής κατάρτισης μπορούν να διδάξουν στα παιδιά αυτά συγκεκριμένες επαγγελματικές δεξιότητες.

Ο αυτισμός διαφέρει από το Σύνδρομο Asperger. Παρότι και τα δύο ανήκουν στο φάσμα διαταραχών και μοιράζονται αρκετά κοινά χαρακτηριστικά, άτομα με Σύνδρομο Asperger αντιμετωπίζουν λιγότερα προβλήματα με τη λεκτική επικοινωνία και συνήθως έχουν μέση ή υψηλή νοημοσύνη. Τα συμπτώματα του Συνδρόμου, το οποίο χαρακτηρίζεται και ως «κρυφή διαταραχή», καθώς δε μπορούμε να καταλάβουμε αν κάποιος πάσχει από την εξωτερική του εμφάνιση, εκδηλώνονται ως δυσκολία κατά την κοινωνική συναναστροφή, την κοινωνική επικοινωνία και την κοινωνική φαντασία.

Τα τελευταία χρόνια, ο αυτισμός έχει βρεθεί στο επίκεντρο τηλεοπτικών και κινηματογραφικών παραγωγών. Παρότι σε μεγάλο βαθμό η απεικόνιση των αυτιστικών ατόμων γίνεται με ιδιαίτερα στερεοτυπικό τρόπο (αυτόν της εκκεντρικής ή κοινωνικά αδέξιας ιδιοφυίας), υπάρχει και μια πιο ρεαλιστική προσέγγιση. Χαρακτηριστικότερα παραδείγματα στο Χόλιγουντ αποτελούν οι ταινίες «Με Λένε Σαμ» (“I Am Sam”, 2001) με το Σων Πενν, και το «Τι Βασανίζει Τον Γκίλμπερτ Γκρέιπ» (“What’s Eating Gilbert Grape”, 1993) με το νεαρό Λεονάρντο Ντι Κάπριο στο ρόλο του αυτιστικού Άρνι, απεικονίζοντας πώς η διαταραχή του επηρεάζει τη σχέση του με το μεγαλύτερο αδερφό του (που ενσαρκώνει ο Τζώνυ Ντεπ).

Σε πιο πρόσφατες τηλεοπτικές παραγωγές, η παιδική σειρά “Pablo”, που αποτελείται από 52 δεκάλεπτα επεισόδια, περιγράφει πώς ένα αγόρι 5 χρονών με αυτισμό δημιουργεί ένα μαγικό κόσμο με τις μπογιές του, προσπαθώντας να κατανοήσει τον πραγματικό κόσμο. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης οι παραγωγές που ασχολούνται με τη μετάβαση των αυτιστικών ατόμων στην ενήλικη ζωή και την προσπάθειά τους να καλλιεργήσουν ανθρώπινες σχέσεις. Η σειρά “Atypical” του Netflix παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια του λυκείου του νεαρού Σαμ και τους φόβους του για το μέλλον και την αλλαγή που θα επέλθει με την αποφοίτηση, ενώ η ταινία μικρού μήκους “Keep The Change” καταπιάνεται με δύο ενήλικες στο φάσμα του αυτισμού, οι οποίοι ερωτεύονται κι οι οικογένειές τους προσπαθούν να τους χωρίσουν. Τέλος, η σειρά “The Good Doctor” πραγματεύεται τη ζωή του γιατρού Σων Μέρφι, αποφεύγοντας τα μεγάλα κλισέ και παρουσιάζοντάς τον ως μια πολύπλευρη προσωπικότητα.

Αφήστε μια απάντηση

Παρακαλώ εισάγετε το σχόλιό σας!
Εισαγάγετε εδώ το όνομά σας