Συνέντευξη της Elizabeth Johnston
Αστική ασφάλεια και οι προκλήσεις της νέας δεκαετίας…
«Πόσο ασφαλής είναι η πόλη που ζούμε»; Άραγε πόσες φορές έχει τεθεί το συγκεκριμένο ερώτημα σε συζητήσεις εντός και εκτός δημοτικών συμβουλίων; Πόσες φορές έχουν ζητήσει οι πολίτες από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς περισσότερα μέτρα πρόληψης, ακόμα και σε περιοχές που «θεωρούνται ασφαλής», καθώς τα επισήμως καταγεγραμμένα περιστατικά παραβατικής συμπεριφοράς και εγκληματικότητας είναι ελάχιστα; Η αστική ασφάλεια είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις του 21ου αιώνα και σύμφωνα με την Elizabeth Johnston*, Εκτελεστική Διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Αστικής Ασφάλειας (European Forum for Urban Security) η ερχόμενη δεκαετία, θα επιφέρει ακόμα μεγαλύτερες προκλήσεις. Σε αποκλειστική συνέντευξη που μας παραχώρησε παρουσιάζει τους στόχους του Φόρουμ και το πώς οι δραστηριότητες του συμβάλλουν στην βελτίωση της ασφάλειας των πόλεων.
Κυρία Johnston, πότε και με ποιο σκοπό δημιουργήθηκε το Ευρωπαϊκό Φόρουμ για την Αστική Ασφάλεια; Ποιοι είναι οι στόχοι του;
Το Ευρωπαϊκό Φόρουμ για την Αστική Ασφάλεια (EFUS), ιδρύθηκε το 1987 υπό την αιγίδα του Συμβουλίου της Ευρώπης και είναι το μοναδικό ευρωπαϊκό δίκτυο τοπικών και περιφερειακών αρχών που ασχολείται με την αστική ασφάλεια. Στο δίκτυο συμμετέχουν περίπου 250 τοπικές και περιφερειακές αρχές από 16 χώρες και οι στόχοι του Φόρουμ είναι:
- Η προώθηση ενός ισορροπημένου προγράμματος για την αστική ασφάλεια, που θα συνδυάζει την πρόληψη, τις κυρώσεις και την κοινωνική συνοχή
- Την υποστήριξη των τοπικών και περιφερειακών αρχών κατά την εκπόνηση, την εφαρμογή και αξιολόγηση της τοπικής τους πολιτικής ασφάλειας
- Η ενημέρωση και εκπαίδευση των εκλεγμένων τοπικών πολιτικών ούτως ώστε να εμβαθύνουν στο ρόλο τους όσον αφορά την ανάπτυξη και την εφαρμογή εθνικών και ευρωπαϊκών πολιτικών
Η διακήρυξη του EFUS: «Ασφάλεια, δημοκρατία και πόλεις: Η συνδιαμόρφωση πολιτικών αστικής ασφάλειας» είναι μια πολιτική πλατφόρμα η οποία συγκεντρώνει όλες τις αξίες και τις αρχές που αποτελούν τα θεμέλια της δράσης του EFUS και των ενεργειών από τα μέλη του. Παράλληλα, αποτελεί ένα σχέδιο δράσης για τις τοπικές αρχές, το οποίο μπορoύν να ακολουθήσουν τα επόμενα χρόνια.
Ποια είναι τα κυριότερα προβλήματα αστικής ασφάλειας ευρύτερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και πως επηρεάζουν την καθημερινότητα των πολιτών;
Η πόλωση σε όλες τις μορφές της υπονομεύει την κοινωνική συνοχή και αποτελεί σημαντικό κίνδυνο για τις κοινωνίες μας. Άλλα προβλήματα που συνδέονται με αυτό, είναι οι κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες, που αποδυναμώνουν την κοινωνία και απαιτούν πολύ πιο άμεσες δράσεις όσον αφορά την κοινωνική ένταξη. Η πρόκληση για τις ευρωπαϊκές πόλεις και περιφέρειες είναι να λάβουν υπόψη αυτές τις προκλήσεις και να οικοδομήσουν ένα παγκόσμιο, ολιστικό πρόγραμμα αστικής ασφάλειας. Οι κύριες ανησυχίες των πολιτών είναι η ποιότητα ζωής, η ασφάλεια στην καθημερινότητα τους, στην πόλη και στην τοπική τους κοινότητα. Οι τοπικές αρχές πρέπει να ενσωματώσουν τις ανησυχίες των πολιτών στις προτεραιότητές τους, να είναι πραγματικά σε θέση να συνδράμουν στην ασφάλεια καθώς και να μειώσουν το αίσθημα ανασφάλειας. Οι νέες τεχνολογίες και τα «εργαλεία» όπως τα κοινωνικά δίκτυα και η «συλλογή δεδομένων», αποτελούν εξαιρετικά σημαντικά μέσα όσον αφορά την καινοτομία των πόλεων και των περιφερειών. Όμως, αυτά τα μέσα μπορούν επίσης να αποτελέσουν αιτία νέων μορφών εγκληματικότητας και παραβατικής συμπεριφοράς ιδιαίτερα σε πόλεις που έχουν λίγη ή καθόλου εξειδίκευση στην αντιμετώπιση της εγκληματικότητας στον κυβερνοχώρο, το διαδικτυακό εκφοβισμό, στην προστασία ηλεκτρονικών δεδομένων κτλ. Η διαχείριση αυτών των εργαλείων, (των κινδύνων τους, των ευκαιριών και του τρόπου χρήσης τους) με τρόπο που σέβεται τα θεμελιώδη και ατομικά δικαιώματα θα επιτρέψει στις πόλεις να καινοτομούν τόσο σε τεχνολογικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο.
Τα τελευταία χρόνια η προσφυγική κρίση έχει εξελιχθεί σε μία από τις κυριότερες προκλήσεις για τις τοπικές και περιφερειακές αρχές στην Ελλάδα όπως συμβαίνει και σε άλλες χώρες της Ε.Ε. Κατά τη γνώμη σας, τι άλλα ζητήματα θα αντιμετωπίσουν οι πόλεις την προσεχή δεκαετία;
Η άφιξη των προσφύγων στην Ευρώπη αποτέλεσε πρόκληση για τις πόλεις που δεν ήταν κατάλληλα προετοιμασμένες να υποδεχθούν αυτές τις εισροές, ιδιαίτερα όσον αφορά τη στέγαση, την κοινωνική πρόνοια και την υγειονομική περίθαλψη. Οι τοπικές αρχές έπρεπε να αντιμετωπίσουν την αύξηση του πληθυσμού, συχνά με πολύ λίγη υποστήριξη σε Εθνικό ή Ευρωπαϊκό επίπεδο και ιδιαίτερα οι πόλεις της Νότιας Ευρώπης έχουν επωμισθεί δυσανάλογο βάρος. Εκτός από την παροχή βασικών υπηρεσιών, πολλές πόλεις-μέλη του EFUS προσπάθησαν να δημιουργήσουν προγράμματα ενσωμάτωσης για τους μετανάστες και στρατηγικές για την αποφυγή κινδύνων» όπως της αίσθησης ανασφάλειας που μπορεί να αισθανθούν ή να προκαλέσουν. Κίνδυνοι που σε πολλές περιπτώσεις εκμεταλλεύονται τα δίκτυα οργανωμένου εγκλήματος. Η υποστήριξη στρατηγικών ενσωμάτωσης είναι το κλειδί για την αποφυγή του στιγματισμού των προσφύγων και της πόλωσης στις κοινότητες. Πέραν αυτού, ένα άλλο παγκόσμιο ζήτημα που επηρεάζει άμεσα τις πόλεις είναι η κλιματική αλλαγή, η οποία έχει ήδη προκαλέσει τεράστιο αντίκτυπο στις πόλεις μας. Οι έντονες βροχές, οι καταιγίδες και οι δασικές πυρκαγιές συνδέονται άμεσα με τη δημόσια ασφάλεια. Τα παγκόσμια μεταναστευτικά κινήματα, συνέπεια της κλιματικής κρίσης, έχουν ήδη ξεκινήσει να αυξάνουν τη ροή προσφύγων/μεταναστών από την ύπαιθρο στις πόλεις. Η αστική ανθεκτικότητα, η ικανότητα της διοίκησης των πόλεων ώστε να αντιδράσουν σε τέτοιες σημαντικές εξελίξεις, πρέπει επίσης να εξεταστούν σε σχέση με τα ζητήματα κοινωνικής συνοχής και δημόσιας ασφάλειας. Οι ευρωπαϊκές πόλεις θα πρέπει να εξετάσουν τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής ως προς την αστική ασφάλεια αλλά και ποιες πόλεις μπορούν να κάνουν τι για να ενισχύσουν την ανθεκτικότητα και να ανταποκριθούν στις αλλαγές.
Οι τοπικές δημοτικές και περιφερειακές αρχές θέλουν να εφαρμόσουν «καλές πρακτικές» προκειμένου να βελτιώσουν την ασφάλεια των πολιτών τους. Μπορείτε να μας δώσετε μερικά παραδείγματα από τα μέλη σας;
Στο EFUS έχουμε δημιουργήσει συνολικά περίπου 60 δημοσιεύσεις σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων όπως: τα ναρκωτικά, την αστυνομία, τη νεολαία, τον αθλητισμό, τις διακρίσεις, τη ριζοσπαστικοποίηση και τα μεθοδολογικά εργαλεία για την αύξηση της γνώσης και της αποτελεσματικότητας των πολιτικών ασφάλειας. Αυτό το υλικό είναι μοναδικό στην Ευρώπη και είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα του φόρουμ με τίτλους όπως: “European Practices for Social Integration through Sport”, Preventing Discriminatory Violence at the Local Level: Practices and Recommendations” και “Strategic approach to urban security”.
Σήμερα το EFUS έχει μέλη από την Ελλάδα. Σε ποια έργα έχουν συμμετάσχει και τι αντίκτυπο έχουν αυτά στις τοπικές κοινωνίες;
O Δήμος Πέλλας είναι μέρος του έργου LOUD (Local young leaders for inclusion), ένα έργο που στοχεύει να προωθήσει ένα περιβάλλον χωρίς αποκλεισμούς για τους νέους, προκειμένου να τους αποτρέψει από το να παρασυρθούν στη μισαλλοδοξία και τις εξτρεμιστικές συμπεριφορές. Επιπλέον το συγκεκριμένο έργο, θα ενισχύσει τις δυνατότητες των τοπικών αρχών ώστε να παράξουν εναλλακτικές πολιτικές. Ταυτοχρόνως, o Δήμος Νέας Προποντίδας συμμετέχει στο έργο MATCH-SPORT (Make Amateur Sport Tolerant by Eliminating Racism and Discrimination), όπου συνεργάζονται οι τοπικές αρχές και αθλητικές οργανώσεις για τη μείωση της βιαιοπραγιών, των διακρίσεων, του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας στον αθλητισμό μέσω της ανταλλαγής εμπειριών και καλών πρακτικών.
Ο Δήμος Ηγουμενίτσας αποτελεί μέρος του έργου BRIDGE (Building resilience to reduce polarization and growing extremism). Οι στόχοι αυτού του έργου είναι η ευαισθητοποίηση των τοπικών παραγόντων και η ενίσχυση της ικανότητάς τους να μειώσουν την πιθανή ατομική και συλλογική τάση προς τη ριζοσπαστικοποίηση, ενώ συγχρόνως να μετριάσουν το φαινόμενο της πόλωσης. Επί του παρόντος, το EFUS υποστηρίζει άλλες ελληνικές πρωτοβουλίες, όπως για παράδειγμα, τον Δήμο Πειραιά για την ανάπτυξη μιας ολιστικής προσέγγισης για την αστική ασφάλεια. Επιπλέον, στα πλαίσια του έργου PRoTECT (Public Resilience using TEchnology to Counter Terrorism), το EFUS υποστήριξε τον Δήμο Λαρισαίων να διεξάγει αξιολόγηση ετοιμότητας στη διαχείριση θεμάτων ασφαλείας και προστασίας στους δημόσιους χώρους του, γεγονός που ενίσχυσε τη στρατηγική ασφαλειας στην περιοχή.
Κλείνοντας, ποιες είναι οι προϋποθέσεις ένταξης νέων μελών στο Φόρουμ και ποια είναι τα οφέλη για τις τοπικές αρχές ώστε να προσχωρήσουν;
Για να συμμετάσχει μια τοπική ή περιφερειακή αρχή στο EFUS, πρέπει να μοιράζεται τις αξίες όπως εκφράζονται στη διακήρυξη «Ασφάλεια της δημοκρατίας και των πόλεων» που δημιουργήθηκε από τα μέλη του EFUS και ανανεώνεται τακτικά. Επιπλέον, πρέπει να εδραιώσουν την πολιτική τους στον τομέα του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να εξασφαλίσουν ότι αυτή η πολιτική θα οδηγήσει σε αύξηση της ισότητας και του αισθήματος δικαιοσύνης. Πρέπει επίσης να πιστεύουν και να επενδύουν στη συν-διαμόρφωση πολιτικών αστικής ασφάλειας, μέσα από μία τοπική ομάδα εργασίας στην οποία θα συμμετέχουν εκπρόσωποι του δημοσίου, ιδιωτικού και εθελοντικού τομέα (συμπεριλαμβανομένης της κοινωνίας των πολιτών). Η ένταξη στο δίκτυο δίνει τη δυνατότητα στις πόλεις να ανταλλάσσουν απόψεις και ιδέες, σε πολιτικό και τεχνικό επίπεδο, μέσω της ενεργούς συμμετοχής τους σε ευρωπαϊκά προγράμματα, διασκέψεις και ομάδες εργασίας που προτείνει το Φόρουμ. Η πολυπλοκότητα των σημερινών προκλήσεων στον τομέα της ασφάλειας δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί από πόλεις που βρίσκονται σε «απομόνωση» και έτσι οι συνεργασίες είναι απαραίτητες για την επίτευξη των στόχων αστικής ασφάλειας, τόσο σε τοπικό όσο και ευρωπαϊκό επίπεδο.
Η Elizabeth Johnston* είναι Εκτελεστική Διευθύντρια και υπεύθυνη για τη στρατηγική και ανάπτυξη του EFUS. Παράλληλα, από το Φεβρουάριο του 2016 είναι Εκτελεστική Διευθύντρια του Γαλλικού Φόρουμ για την Αστική Ασφάλεια και μέλος στη συμβουλευτική επιτροπή του Παγκοσμίου Κοινοβουλίου των Δημάρχων. Στο παρελθόν εργάστηκε στον τομέα πρόληψης της βίας στην Παγκόσμια Τράπεζα.
