Η ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΗΜΕΡΑ ΕΝ ΣΥΝΤΟΜΙΑ – ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ, άρθρο του Υποναυάρχου ε.α. Στέλιου Φενέκου

0

Α΄ΜΕΡΟΣ

Είναι πασιφανές ότι η Τουρκία έχει εμπλακεί σε περιφερειακές συγκρούσεις και οι σχέσεις της με τη Δύση είναι κακές. Η επιθετική εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης και οι ανορθόδοξες οικονομικές πολιτικές έχουν διαβρώσει την εμπιστοσύνη των πολιτών και η λίρα είναι αδύναμη. Επίσης είναι γεγονός ότι η Τουρκία έχει μεγάλες ανάγκες εξωτερικής χρηματοδότησης και ο ιδιωτικός της τομέας είναι σε μεγάλο βαθμό χρεωμένος σε ξένο νόμισμα, εγκυμονώντας κινδύνους για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.

Παρ’ όλα αυτά όμως, υπήρξε έντονη ανάπτυξη της οικονομίας της το 2021, πολύ πιο πάνω από τις προβλέψεις των διεθνών Οίκων και του ΔΝΤ (προέβλεπαν 5,2% και έφθασε στο 9,0%) και οι προβλέψεις λένε ότι θα παραμείνει σταθερή μεταξύ 5 και 8% το 2022-26. Η ανάπτυξή της μάλιστα ήταν από τις μεγαλύτερες σε όλο το κόσμο. Τροφοδοτήθηκε από τη μεγάλη και φθηνή πιστωτική επέκταση (50% ετησίως), τη δημοσιονομική τόνωση (12,8% του ΑΕΠ το 2020) και την ανάκαμψη της εξωτερικής ζήτησης, μετά την χαλάρωση των μέτρων περιορισμού.

Ωστόσο, οι χαλαρές και διευκολυντικές δημοσιονομικές πολιτικές οδήγησαν σε διεύρυνση τόσο των δημοσίων ελλειμμάτων, καθώς και σε άνοδο του πληθωρισμού. Η άνοδος αυτή μάλιστα συνοδεύτηκε όπως φαίνεται και από την πίεση που υφίσταται στις συναλλαγματικές ισοτιμίες από έξωθεν παρεμβάσεις.

Ας δούμε γιατί είναι επισφαλές το κυρίαρχο αφήγημα πολλών αναλυτών και κομματικών στην Ελλάδα που αφενός θεωρούν ότι η Τουρκία καταρρέει, ότι είναι διεθνώς απομονωμένη και ακόμη χειρότερα ότι η δυσχερής θέση της οφείλεται εν πολλοίς και στις δικές μας ενέργειες.

Ας τα δούμε ένα-ένα τα ερωτήματα με συγκεκριμένα στοιχεία:

Α.    ΚΑΤΑΡΡΕΕΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ Η ΤΟΥΡΚΙΑ;

Οι δυνατότητες ανάπτυξης της Τουρκίας αν και παραμένουν σημαντικές και η οικονομία της καθίσταται πιο ανταγωνιστική λόγω της υποτίμησης της Τουρκικής λίρας κατά 40% και των χαμηλών επιτοκίων, εν τούτοις αυτή η μεγάλη υποτίμηση επηρεάζει αρνητικά την εμπιστοσύνη των πολιτών προς την κυβέρνηση και το τραπεζικό σύστημα και τελικά μπορεί να επηρεάσει και την ίδια την ανάπτυξη, εάν δεν ακολουθηθούν κατάλληλες οικονομικές πολιτικές.

Τέσσερα είναι τα σημαντικά ζητήματα για την Τουρκική οικονομία

  1. Θα σπεύσουν να μετατρέψουν οι καταθέτες τα χρήματά τους σε δολάρια είτε ευρώ, λόγω  του φόβου για μεγαλύτερη υποτίμηση;

Οι Τούρκοι έχουν την δυνατότητα να διατηρούν καταθέσεις σε ξένο νόμισμα (δολάρια ή ευρώ).

Στην κρίση του 2018 οι καταθέσεις σε ξένο νόμισμα έφθαναν στο 49% των συνολικών καταθέσεων στις τράπεζες (περίπου 270 δις δολάρια) ενώ σήμερα ξεπερνούν το 55% των συνολικών καταθέσεων.

Ο φόβος είναι να αποσύρουν τις καταθέσεις τους οι πολίτες λόγω έλλειψης εμπιστοσύνης, είτε να μην καταθέτουν πλέον (δεδομένων και των επιτοκίων που δεν ανταποκρίνονται στον αυξανόμενο πληθωρισμό). Αυτό έγινε περιορισμένα όμως στην οικονομική κρίση του 2018. Σε αυτήν την περίπτωση η κυβέρνηση ίσως πιεσθεί να προσφύγει σε έλεγχο κεφαλαίων (capital control), αν και στην κρίση του 2018 απέφυγε να το κάνει.

  1. Πόσο θα συνεχίσει να ανεβαίνει ο πληθωρισμός;

Εάν συνεχίσει να ανεβαίνει τότε θα υποτιμηθεί και άλλο το νόμισμα και η κεντρική τράπεζα θα αναγκασθεί να χρησιμοποιήσει τα συναλλαγματικά διαθέσιμα για να στηρίξει την λίρα. Τα μεικτά συναλλαγματικά διαθέσιμα της Τράπεζας της Τουρκίας, συμπεριλαμβανομένων δηλαδή των δανείων από τις τράπεζες της χώρας, ανέρχονται σε 125 δισ. δολάρια. Όταν όμως, αφαιρεθούν τα δάνεια από τις τράπεζες, τα καθαρά συναλλαγματικά διαθέσιμα της κεντρικής τράπεζας ανέρχονται σε 32 δισ. Δολάρια (εμείς σήμερα έχουμε περίπου 12,273 δις μικτά συναλλαγματικά διαθέσιμα – 9,2 δις είναι ο χρυσός – που τον τελευταίο χρόνο έχουν αυξηθεί μόνο από τα ειδικά τραβηκτικά δικαιώματα κατά 2,9 δις). Τα τελευταία χρόνια τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της Τουρκίας έχουν συρρικνωθεί δραματικά καθώς η Τράπεζα της Τουρκίας υπολογίζεται ότι μόνο μέσα στην τελευταία διετία δαπάνησε με τον τρόπο αυτόν πάνω από 165 δισ. δολάρια. Από τον Απρίλιο μάλιστα του 2021 μέχρι σήμερα τα καθαρά συναλλαγματικά διαθέσιμα (χωρίς τον χρυσό και το συνάλλαγμα των εμπορικών τραπεζών) από 90 δις έπεσαν στα 16 δις δολάρια.

  1. Θα διατηρήσουν όμως οι τράπεζες πρόσβαση στα ξένα κεφάλαια;

Η εμπειρία της οικονομικής κρίσης του 2018 μας λέει ότι οι τράπεζες διατήρησαν την πρόσβασή τους σε ξένο χρήμα για να μπορούν να δανείζουν, πέραν του ότι υπήρξε άνοδος των επιτοκίων για να μπορέσει να στηριχθεί η λίρα.

  1. Θα μπορεί η Τουρκία να πληρώσει τα χρέη της;

Το τουρκικό ΑΕΠ το 2021 εκτιμάται ότι θα αυξηθεί κατά 10%, η ανεργία είναι στο 13%, το δημόσιο χρέος είναι περίπου 40% του ΑΕΠ και το έλλειμμα γύρω στο 3,5%.Το χρέος της Τουρκίας ως προς το ΑΕΠ είναι 40%, σχετικά μικρό. Οι ανάγκες εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους αν και έχουν ανέβει, δεν δημιουργούν ακόμη μεγάλους κίνδυνους στην ικανότητα εξυπηρέτησης του χρέους, εκτός και εάν συνεχισθεί αυτή η καθοδική πορεία επί μακρόν.

Οι εταιρείες σήμερα είναι σε καλύτερη κατάσταση από πλευράς δανεισμού από ότι ήταν το 2018, έχοντας μειώσει τα χρέη τους κατά 75 δις δολάρια, αν και τμήμα αυτού μετακινήθηκε στο δημόσιο.

  1. Ποία είναι τα Δυναμικά στοιχεία της Τουρκικής Οικονομίας;
  • Νέο και μορφωμένο εργατικό δυναμικό
  • Καλά αναπτυγμένος και ευέλικτος κατασκευαστικός τομέας
  • Στρατηγική γεωπολιτική θέση
  • Ισχυρή οικονομική ανάκαμψη μετά τον COVID-19
  • Ανάκτηση εξαγωγικών επιδόσεων, και η υποτίμηση βελτιώνει τις εξαγωγές.
  • Τα χαμηλά επιτόκια βοηθούν σε κάποιο βαθμό την οικονομία να αναπτυχθεί, αφού ευνοούν όσους έχουν δάνεια σε εγχώριο νόμισμα, καθώς και τις εταιρείες που κάνουν εξαγωγές χωρίς να εξαρτώνται από εισαγόμενα ενδιάμεσα αγαθά που ανατιμώνται λόγω της υποτίμησης.
  • Το έλλειμμα στο ισοζύγιο εμπορικών συναλλαγών (49,9 δις δολ το 2020) αναμένεται να μειωθεί το 2021 λόγω της μεγάλης ανάκαμψης των εσόδων από τον τουρισμό (182% σε σχέση με πέρυσι, εκτιμώμενα έσοδα δηλαδή από τον τουρισμό μόνο οπωσδήποτε γύρω στα 19 δις USD).
  • Επιπλέον, οι υψηλότερες εξαγωγές το 2021, λόγω της παγκόσμιας οικονομικής ανάκαμψης, και οι βραδύτερες εισαγωγές χρυσού (που ζητούνται από τα νοικοκυριά στην Τουρκία ως παραδοσιακό μέσο αυτοπροστασίας από τον πληθωρισμό), θα συμβάλουν επίσης σε αυτόν τον περιορισμό.
  1. Ποία τα Αρνητικά στοιχεία της Τουρκικής Οικονομίας;
  • Μεγάλη εξάρτηση από εξωτερική χρηματοδότηση
  • Δομή του μεταποιητικού τομέα που εξαρτάται από τις εισαγωγές
  • Υψηλές πληθωριστικές πιέσεις που προκύπτουν από την αδυναμία της λίρας. Η υποτίμηση της λίρας ανατροφοδοτεί τον πληθωρισμό, αποσύρονται κεφάλαια από την κεφαλαιοαγορά (τα παλιά, γιατί κάποια στιγμή σε περίπτωση σταδιακής ανάκαμψης νέα κεφάλαια θα εισρεύσουν), ενώ ανεβάζει στα ύψη το κόστος ζωής και τα λειτουργικά έξοδα των επιχειρήσεων – ειδικά το κόστος της ενέργειας στην τρέχουσα περίοδο έκρηξης των τιμών στα καύσιμα και το ηλεκτρικό ρεύμα.
  • Εξασθένηση των αποθεματικών της κεντρικής τράπεζας.
  • Σταδιακή αύξηση Δημόσιου χρέους λόγω των διευκολυντικών πολιτικών, οι οποίες εκτιμάται ότι θα αυξηθούν προεκλογικά
  • Αυξημένες περιφερειακές και γεωπολιτικές εντάσεις.
  • Η υπερεπέκταση που έχει κάνει η Τουρκία με την εμπλοκή Στρατευμάτων και μισθοφόρων σε βάσεις και σε πολλά μέρη, στην Κύπρο, την Αφρική, την Ασία, και την Μ. Ανατολή (συνολικά 47.000 άτομα) αυξάνει σημαντικά τα βάρη κατά περίπου 20 δις δολάρια το χρόνο.

Αφήστε μια απάντηση

Παρακαλώ εισάγετε το σχόλιό σας!
Εισαγάγετε εδώ το όνομά σας