Οδηγίες για τη φυσική δραστηριότητα, την άσκηση και την καθιστική συμπεριφορά σε παιδιά και εφήβους, άρθρο του ιατρού Καρδιολόγου Αθ. Θεοχάρη

0

ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΥΓΕΙΑΣ (ΠΟΥ):

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ, ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΚΑΘΙΣΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΥΣ ΗΛΙΚΙΑΣ 5 -17 ΕΤΩΝ .

Γράφει ο Αθανάσιος  Γ. Θεοχάρης  Ιατρός Καρδιολόγος Διευθυντής Καρδιολογικού τμήματος  Νοσοκομείο Παμμακάριστος                                                                                                                                                                                                                                                                                                                            

Στα τέλη του 2020 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) κυκλοφόρησε  καινούργιες  κατευθυντήριες οδηγίες με συστάσεις σχετικά με τη άσκηση, τη σωματική δραστηριότητα και την καθιστική συμπεριφορά για τον γενικό πληθυσμό. Για πρώτη φορά όμως εξειδίκευσε τις οδηγίες αυτές και για ιδιαίτερες κατηγορίες πληθυσμού (όπως τα βρέφη και τα μικρά παιδιά, που είδαμε σε προηγούμενο τεύχος της εφημερίδας) ή μεγαλύτερα παιδιά και  εφήβους 5-17 ετών, που θα δούμε αμέσως τώρα.

Η σωματική δραστηριότητα και η άσκηση που είναι γνωστό ότι παρέχει πολλαπλά οφέλη στην υγεία σε όλο το φάσμα των ηλικιών, έχει μια ακόμα μεγαλύτερη θετική επίδραση στην παιδική και εφηβική ηλικία, δηλαδή τη περίοδο που το σώμα των παιδιών αναπτύσσεται και οι συνήθειες της ζωής διαμορφώνονται.

    Σωματικά αδρανείς το 81% των εφήβων

Ωστόσο σύμφωνα με μεγάλη πρόσφατη μελέτη του 2016, που συμπεριλάμβανε  1.600.000 εφήβους 11-17 ετών από 146 χώρες,  κατέληξε στο συγκλονιστικό αποτέλεσμα ότι το 81% των εφήβων  δεν έχουν επαρκή σωματική δραστηριότητα σε παγκόσμιο επίπεδο, με σημαντικές όμως διαφορές στην ανεπαρκή αυτή σωματική δραστηριότητα μεταξύ των φύλων και των χωρών.  Στην Ελλάδα το ποσοστό αυτό των εφήβων  που θεωρούνται ως σωματικά αδρανείς ήταν μεγαλύτερο από το μέσο όρο και ανέβαινε στο  84,5% συνολικά, (80% για τα αγόρια και 89,4% για τα κορίτσια),.

Αυτή η σωματική αδράνεια που χαρακτηρίζεται ως καθιστική συμπεριφορά, αποτελεί σοβαρή απειλή για την υγεία και την ευημερία των παιδιών και των εφήβων   και απαιτεί μια επείγουσα κλιμάκωση από αποτελεσματικές πολιτικές και προγράμματα, με σκοπό  την αύξηση των επιπέδων σωματικής δραστηριότητας. Στη κατεύθυνση αυτή κινούνται και οι τελευταίες κατευθυντήριες οδηγίες του ΠΟΥ, που απευθύνονται σε παιδιά και εφήβους χωρίς προβλήματα υγείας. Για άτομα με προβλήματα υγείας υπάρχουν εξειδικευμένες οδηγίες που θα δούμε σε επόμενη δημοσίευση.

       Οι οδηγίες του ΠΟΥ στηρίζονται στα ευρήματα πολλαπλών μελετών που έδειξαν ότι:

  1. Οι μεγαλύτερες ποσότητες και υψηλότερες εντάσεις σωματικής δραστηριότητας σχετίζονται με πολλαπλά ευεργετικά αποτελέσματα για την υγεία, όπως καρδιοαναπνευστική ικανότητα, μυϊκή ικανότητα, υγεία των οστών και καρδιομεταβολική υγεία, ενώ μειώνεται ο κίνδυνος εμφάνισης κατάθλιψης καθώς και τα συμπτώματα αυτής οσάκις  εμφανίζεται.  Η σωματική δραστηριότητα επίσης έχει θετικά αποτελέσματα στη γνωστική λειτουργία και στα ακαδημαϊκά αποτελέσματα (π.χ. σχολική απόδοση, μνήμη και εκτελεστική λειτουργία) σε παιδιά και εφήβους. Επίσης ασκεί ευνοϊκή επίδραση στο σωματικό βάρος και κατανομή του λίπους στον οργανισμό. (Πίνακας 1)
  2. Όπως φαίνεται τα  περισσότερα από τα οφέλη παρατηρούνται με μέσο όρο 60 λεπτά μέσης έως έντονης έντασης σωματικής δραστηριότητας καθημερινά, αν και η περισσότερη σωματική  δραστηριότητα πέραν των 60 λεπτών  καθημερινά φαίνεται να είναι καλύτερη για διάφορα αποτελέσματα υγείας.
  3.  Δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για τον τύπο φυσικής δραστηριότητας και  τα αποτελέσματα στην υγείας ανάλογα με αυτόν (π.χ. αερόβια άσκηση όπως τρέξιμο, ποδήλατο, κολύμβηση  έναντι στατικής άσκησης δύναμης) σε παιδιά και εφήβους. Υπάρχουν ενδείξεις που δείχνουν ότι η αύξηση της αερόβιας άσκησης αυξάνει την καρδιοαναπνευστική ικανότητα και ότι η αυξημένη άσκηση αντίστασης (δύναμης)  αυξάνει τη μυϊκή φυσική κατάσταση, με κάποια στοιχεία που δείχνουν αυξημένα οφέλη από την πραγματοποίηση του συνδυασμού και των δύο.
  4. Ο περισσότερος χρόνος καθιστικής συμπεριφοράς και ειδικά ο χρόνος αναψυχής, σχετίζεται με τα φτωχότερα αποτελέσματα υγείας σε παιδιά και εφήβους.  Η υψηλότερη διάρκεια του χρόνου χρήσης οθόνης (συμπεριλαμβανομένης της τηλεόρασης και ορισμένων πτυχών χρήσης υπολογιστή) σχετίζεται με χαμηλότερη φυσική κατάσταση, κακή καρδιομεταβολική υγεία, μικρότερη διάρκεια ύπνου και δυσμενείς μετρήσεις κατανομής λίπους. Οι υψηλότερες χρονικές περιόδους του χρόνου οθόνης  μπορούν να συσχετιστούν με την κακή ψυχική υγεία, ενώ η προβολή τηλεόρασης και το βιντεοπαιχνίδι σχετίζονται με δυσμενή μέτρα κοινωνικής συμπεριφοράς. Ωστόσο, ορισμένοι τύποι καθιστικής συμπεριφοράς, όπως η ανάγνωση και η πνευματική εργασία στο σπίτι εκτός σχολείου, σχετίζονται με υψηλότερα ακαδημαϊκά επιτεύγματα, υποδεικνύοντας ότι υπάρχουν διαφορές ανάλογα με το είδος της καθιστικής δραστηριότητας. Φαίνεται  ότι ο χρόνος που αφιερώνεται σε καθιστική συμπεριφορά που περιλαμβάνει εκπαιδευτικές αναζητήσεις ή ήσυχες δραστηριότητες χωρίς ηλεκτρονικά μέσα (π.χ. ανάγνωση, μελέτη, σχεδίαση, χειροτεχνία, ακρόαση μουσικής, παζλ)  συνεισφέρει σημαντικά για την ανάπτυξη των παιδιών και προσφέρει  γνωστικά καθώς και άλλα οφέλη.
  5. Οι οδηγίες του ΠΟΥ αποσκοπούν στη βελτίωση της υγείας των παιδιών και των εφήβων και όχι στη δημιουργία αθλητών. Έτσι αν και όπως θα δούμε υπάρχουν οι οδηγίες που θα επιφέρουν το καλύτερο αποτέλεσμα για την υγεία των παιδιών και των εφήβων, επισημαίνεται ότι το να κάνεις κάποια σωματική δραστηριότητα είναι καλύτερο από το να μην κάνεις καμία. Εάν τα παιδιά και οι έφηβοι δεν μπορούν να τηρήσουν  τις συστάσεις σε όλο τους το μέγεθος η έστω και κάποιας μικρότερης έκτασης   σωματική άσκηση θα ωφελήσει την υγεία τους.

 

ΠΙΝΑΚΑΣ 1

Σε παιδιά και εφήβους, η σωματική δραστηριότητα προσφέρει

οφέλη για τα ακόλουθα αποτελέσματα υγείας

βελτιωμένη φυσική κατάσταση με αυξημένη καρδιοαναπνευστική και μυϊκή ικανότητα

 

βελτιωμένη καρδιομεταβολική υγεία: καλύτερη αρτηριακή πίεση, καλύτερα επίπεδα χοληστερόλης και επίπεδα σακχάρου  και βελτιωμένη αντίσταση στην ινσουλίνη

 

βελτιωμένη υγεία των οστών

 

βελτιωμένα  γνωστικά αποτελέσματα: καλύτερη σχολική απόδοση, μνήμη, εκτελεστική λειτουργικότητα

 

βελτιωμένη ψυχική υγεία, ευδιαθεσία, μειωμένα συμπτώματα κατάθλιψης

 

βελτιωμένη σωματική ανάπτυξη και κατανομή του λίπους

 

   Προτεινόμενα επίπεδα και τρόπος άσκησης

Σαν αποτέλεσμα των παραπάνω διαπιστώσεων ο ΠΟΥ προτείνει για παιδιά και εφήβους 5-17 ετών να ασκούνται  τουλάχιστον κατά μέσο όρο 60 λεπτά  την ημέρα με κυρίως αερόβιου τύπου σωματική δραστηριότητα με μέτρια μέχρι έντονη ένταση.  Συνιστούν επίσης ότι οι έντονες σωματικές δραστηριότητες και οι δραστηριότητες ενδυνάμωσης των μυών και των οστών  πρέπει να ενσωματώνονται κάθε μία από αυτές τουλάχιστον 3 ημέρες την εβδομάδα  και όχι απαραίτητα και στις 7 ημέρες της εβδομάδας.  (σχήμα 1)

Τα παιδιά και οι έφηβοι πρέπει να ξεκινήσουν κάνοντας μικρές ποσότητες σωματικής δραστηριότητας και σταδιακά να αυξήσουν τη συχνότητα, ένταση και διάρκεια με την πάροδο του χρόνου. Είναι σημαντικό να παρέχουμε σε όλα τα παιδιά και τους εφήβους ασφαλείς και δίκαιες ευκαιρίες και ενθάρρυνση, να συμμετέχουν σε σωματικές δραστηριότητες που είναι ευχάριστες, προσφέρουν ποικιλία και είναι κατάλληλες για την ηλικία και την ικανότητά τους.

 

(σχήμα 1)

 

Τα παιδιά και οι έφηβοι έχουν  ένα δύσκολο έργο στη σύγχρονη κοινωνία με τις πολλές απαιτήσεις και τις δυσκολίες της δικής τους ζωής, αλλά και στις πιο πολλές φορές και της οικογενειακής ζωής.  Η ένταξη των αθλητικών δραστηριοτήτων με μορφή που θα τους ευχαριστεί και συγχρόνως θα τους διασκεδάζει, παράλληλα με το διάβασμά τους στο σχολείο και την  μεταστροφή των δραστηριοτήτων τους κατά τα διαστήματα της καθιστικής συμπεριφοράς, όσο και αν φαντάζει δύσκολο, θα φέρει ένα πολλαπλά ευνοϊκό αποτέλεσμα στη σωματική και ψυχική τους υγεία και αξίζει το κόπο  να τα βοηθήσουμε να το πραγματοποιήσουν.

 

Αφήστε μια απάντηση

Παρακαλώ εισάγετε το σχόλιό σας!
Εισαγάγετε εδώ το όνομά σας