«Και των Ελλήνων τα παιδιά
σαν αετοί ορμούν στη μάχη,
κάθε κορφή κι αετοράχη
φωτίζει τώρα η Λευτεριά.
Κι αστράφτει η λόγχη κι αντηχεί
μια τρομερή ιαχή “αέρα”
σαν τούτη τη μεγάλη μέρα
άλλη δε γνώρισε η ψυχή.
Τιμή σ’ αυτούς που βροντερά
είπανε το “ΟΧΙ” κάποια μέρα!
Τιμή σε εκείνους που “αέρα”
με στήθη φώναζαν γερά».
Με εθνική υπερηφάνεια και συγκίνηση για άλλη μια φορά το έθνος μας γιορτάζει την ηρωική αντίσταση στον ξένο κατακτητή. Το Έπος του 40 που σημαδεύτηκε από τη θυσία και το αίμα των Ελλήνων στρατιωτών οφείλουμε να το θυμόμαστε, να το διδασκόμαστε και να αποτελεί πηγή γνώσης και παραδειγματισμού για το μέλλον μας.
- Ιστορική αναδρομή
Βρισκόμαστε στα τέλη της δεκαετίας του 1930. Ο Χίτλερ έχει καταλάβει την εξουσία στη Γερμανία καθώς και ο Μουσολίνι στην Ιταλία. Ήδη τα σύννεφα του πολέμου σκεπάζουν τον ουρανό της Ευρώπης. Το Σεπτέμβριο του 1939 ο Χίτλερ επιτίθεται και σημαίνει η έναρξη του Β΄ παγκοσμίου πολέμου. Οι λαοί παρακολουθούν με κομμένη την ανάσα καθώς η μία μετά την άλλη οι χώρες της Ευρώπης πέφτουν στα χέρια του Χίτλερ.
Ξημερώματα της 28 Οκτωβρίου 1940 οι σειρήνες του πολέμου ουρλιάζουν δαιμονισμένα. Οι καμπάνες ηχούν. Πόλεμος! Η Ιταλία κήρυξε τον πόλεμο στην Ελλάδα. Ένα ρίγος διαπερνά τη ραχοκοκαλιά της χώρας καθώς ακούγεται το πρώτο πολεμικό ανακοινωθέν: «Αι ιταλικαί στρατιωτικαί δυνάμεις προσβάλλουν από της 05.30 ώρας της σήμερον τα ημέτερα τμήματα προκαλύψεως της Ελληνοαλβανικής Μεθορίου. Αι ημέτεραι δυνάμεις αμύνονται του Πατρίου εδάφους».
Στις 2:50 π.μ. της 28ης Οκτωβρίου ένα αυτοκίνητο του διπλωματικού σώματος σταμάτησε μπροστά από την πρωθυπουργική κατοικία του Ι. Μεταξά, στην Κηφισιά. Ο διερμηνέας ανέφερε στον φρουρό ότι ο πρεσβευτής της Ιταλίας ήθελε να επιδώσει στον πρόεδρο της κυβέρνησης μια επείγουσα ανακοίνωση. Ο Ιταλός πρέσβης Γκράτσι παρέδωσε στον πρωθυπουργό Ιωάννη Μεταξά τελεσίγραφο, με το οποίο ζητούσε να καταλάβει ο ιταλικός στρατός στρατηγικές ελληνικές θέσεις. Ο Ι. Μεταξάς αφού διάβασε το τελεσίγραφο απάντησε συγκινημένος απάντησε χωρίς να συμβουλευτεί τον Βασιλιά, το Υπουργείο Εξωτερικών ή κάποιον από τους συμβούλους του με τη φράση στα γαλλικά «Alors, c’est la guerre» που σημαίνει «αυτό σημαίνει πόλεμος!»
Ακολούθησαν οι ηρωικές μάχες στα ελληνοαλβανικά βουνά, η αυτοθυσία και η λεβεντιά των Ελλήνων πολεμιστών. Απλοί άνθρωποι, χωρικοί, φοιτητές, οικογενειάρχες, στρατιώτες και ανθυπολοχαγοί άφησαν πίσω τα πάντα, ρίσκαραν και θυσίασαν τη ζωή τους προκειμένου να υπερασπιστούν το υπέρτατο αγαθό, την ελευθερία της πατρίδας. Εκεί, στα χιoνισμένα βουνά που ποτίστηκαν από ελληνικό αίμα γράφτηκε με ανεξίτηλα γράμματα το έπος του ’40! Ο φασισμός του Μουσολίνι τσακίστηκε και κουρελιάστηκε στις κορφές και τα φαράγγια της Πίνδου.
Νικημένος και ντροπιασμένος ο Μουσολίνι ζητάει τη βοήθεια του συμμάχου του, Χίτλερ. Ο φοβερός γερμανικός στρατός επιτίθεται από τα βόρεια σύνορα της πατρίδας μας. Ο Ελληνικός στρατός αντιστέκεται και πάλι γενναία, αλλά αποκαμωμένος και αποδυναμωμένος από τον πόλεμο κατά των Ιταλών αναγκάζεται να υποχωρήσει.
Το μέτωπο καταρρέει και η χώρα σκλαβώνεται στον γερμανικό ζυγό. Αρχίζει η μαύρη περίοδος της Κατοχής. Τέσσερα μαύρα χρόνια σκλαβιάς και μαρτυρίου. Πείνα, κακουχίες, βασανιστήρια κα εκτελέσεις μα και αντίσταση, με σθένος, με δύναμη, με πίστη. Μέχρι που να έρθει επιτέλους η πολυπόθητη η λευτεριά. Μέχρι που να σηκωθούν και πάλι οι γαλανόλευκες σημαίες στα μπαλκόνια και στους δρόμους. Μέχρι που οι θυσία και του τελευταίου μαχόμενου οπλίτη να δικαιωθεί. Έτσι γράφτηκε η ιστορία και το Έπος του σαράντα, μέσα από τον ηρωισμό και τη θυσία ενός ολόκληρου Έθνους που ακούραστα και ακατάπαυστα πάλεψε για τη λευτεριά και την ακεραιότητα της πατρίδας του.
- Επιστολές ηρώων από το μέτωπο
Δεκάδες γράμματα και επιστολές από φαντάρους που ηρωϊκά πολέμησαν στο μέτωπο έχουν έρθει στο φώς της δημοσιότητας. Ακόμα και σήμερα, 80 χρόνια μετά τον αιματηρό πόλεμο του 1940, τα λόγια των αγωνιστών συνεχίζουν να προκαλούν τη συγκίνηση και το σεβασμό μας.
Ο Σταύρος και ο Σπύρος ήταν δύο αδέλφια από την Αθήνα που ξεκίνησαν για το μέτωπο στις 28 Οκτωβρίου 1940. Τα γράμματά τους βρέθηκαν στο Μοναστηράκι, στο εσωτερικό ενός παλιού βιβλίου. Στο πρώτο σημείωμα που έστειλαν στην οικογένειά τους από την Κόρινθο, την επομένη της κήρυξης του πολέμου τα δυο αδέλφια γράφουν στους δικούς τους και τους συμβουλεύουν να έχουν «θάρος και υπομονή».
Κόρινθος 2-11-40
«Εγώ και ο Σταύρος σας χαιρετάμε από την Κόρινθο όπου θα παραμείνουμε προς το παρόν. Εδώ ησυχία εξαιρέσει δύο βομβαρδισμών που έχουν γίνει κατά του Ισθμού ανεπιτυχώς».
ΤΤ. 912 3η Μάρτη 1941
«Χθες, όχι προχθές, είχαμε και στο δικό μας τομέα μια γιγαντιαία αερομαχία που Αγγλοέλληνες έριξαν πέντε αεροπλάνα φρατέλικα και απ’ ό,τι μάθαμε, εν συνόλω 35. Μεγάλη η κακοτυχία τους μα πρέπει να δείτε τους δικούς μας πώς τους επιτίθενται για να καταλάβετε. Υπήρξεν θεαματικό μα συγχρόνως συγκλονιστικό το κροτάλισμα των πολυβόλων και η δόνησις της ατμόσφαιρας… βλέποντας να πέφτουν αυτά τα ατσαλένια πουλιά και ανάμεσά τους τρία αλεξίπτωτα να αίρονται εις το κενόν».
Γράμματα στην οικογένειά του έστελνε και ο Ανθυπολοχαγός του Πυροβολικού Δημήτρης Κασσαπάκης, 33 ετών είχε ήδη επιστρατευτεί από το καλοκαίρι του 40.
«Τ.Τ. 866, 14/3/41
Αγαπητή μου Μητέρα,
Με μεγάλη χαρά πήρα σήμερα πάλι γράμμα σου, που είχα να λάβω τόσο καιρό τώρα. Επίσης με ανακούφισι έμαθα πως εγέννησε η γυναίκα μου. Φαντάζομαι τα βάσανά σου και τις φασαρίες σου. Τέλος πάντων. Όλα αυτά θα τα ξεχάσεις αφού τέλος πάντων τώρα έχομεν μαζί με τα τόσα άλλα παιδιά και το δικό μου.
Γνήσιο απόγονό σας. Θα ήθελα, μητέρα, να ήμουν αυτού για να δω την χαρά της Κωσταντίας, του πεθερού μου, κ.λπ. Ελπίζω στο Θεό πως κάποτε θα τελειώσωμεν απ’ εδώ και θα βρεθώ μαζί σας να συνεωρτάσωμεν το ευχάριστον γεγονός. Ο Μανώλης είναι καλά. Χαιρετισμούς εις όλους.
Σε φιλώ (σ.σ. ακολουθεί υπογραφή)».
Το ηρωικό ΟΧΙ από το Ημερολόγιο του Ιωάννη Μεταξά:
28 Οκτωβρίου, Δευτέρα
Νύκτα στις τρείς με ξυπνούν, ο Τραυλός. Έρχεται ο Grazzi. -Πόλεμος! -Ζητώ αμέσως Νικολούδη, Μαυρουδή. -Αναφέρω Bασιλέα. -Καλώ Πάλαιρετ και ζητώ βοήθειαν Αγγλίας. -Κατεβαίνω 5 Υπουργικόν Συμβούλιον. Όλοι πιστοί και Μαυρουδής. -Όλοι πλην Κύρου. -Βασιλεύς. Περιφορά μαζί του. Φανατισμός του λαού αφάνταστος. -Μάχαι εις σύνορα Ηπείρου. -Βομβαρδισμοί. Σειρήνες. – Αρχίζουμε να τακτοποιούμεθα.
Ο Θεός βοηθός!!
(Σημείωση: Δημήτριος Θ. Τραυλός, είναι ο αρχιφύλαξ έξω από την οικία του Μεταξά.
Νικολούδης Θεολόγος, Υπουργός Τύπου και Τουρισμού. Μαυρουδής Νικόλαος, μόνιμος Υφυπουργός Εξωτερικών. Mίκαελ Πάλαιρετ, Πρέσβυς Μεγάλης Βρεταννίας. Αλέξης Κύρου, τμηματάρχης Υπουργείου Εξωτερικών).
Η περιγραφή της επίδοσης του τελεσίγραφου από τον Εμμανουέλε Γκράτσι στον Ιωάννη Μεταξά την 28η Οκτωβρίου, είναι καταγεγραμμένη από πέντε ανθρώπους. Από τον Ιωάννη Μεταξά στο Ημερολόγιο του, από τον Εμ.Γκράτσι όπως την έζησε και από τους παρόντες Υπουργούς στο Υπουργικό Συμβούλιο της 5ης πρωινής της 28ης Οκτωβρίου 1940, Θεολόγο Νικολούδη, Κώστα Κοτζιά, Αμβρόσιο Τζίφο, που την άκουσαν από το στόμα του Ιωάννη Μεταξά. Η περιγραφή του Γκράτσι δεν διαφέρει από τις άλλες τέσσερις.
Ο Θεολόγος Νικολούδης, Υπουργός Τύπου και Τουρισμού, είναι ο πρώτος που άκουσε την εξιστόρηση όταν έφθασε στο σπίτι του Μεταξά, λίγο μετά την αναχώρηση του Γκράτσι. Εκεί έλαβε και τις εντολές για την σχετική δημοσίευση στον ημερήσιο τύπο της δευτέρας 28 Οκτωβρίου. Η περιγραφή αυτή δημοσιεύθηκε αργότερα και στην εφημερίδα Νίκη στις 30 Ιανουαρίου 1941.Είναι επίσης δημοσιευμένη σε μικρό έντυπο με τίτλο. «Ο Ι. Μεταξάς -4 άρθρα του Υπουργού κ. Θ. Νικολούδη».
Ο Κώστας Κοτζιάς, Υπουργός Διοικήσεως Πρωτευούσης, την κατέγραψε και την δημοσίευσε στο βιβλίο του «Ελλάς ο πόλεμος και η δόξα της» α’ έκδοση Νέα Υόρκη Ιανουάριος1942, β’ έκδοση Νέα Υόρκη Απρίλιος 1944, γ’ έκδοση Αθήνα 1947, (σελ.24). Στο έργο αυτό περιγράφεται και το ιστορικό Υπουργικό Συμβούλιο στις 5.00 η ώρα τα χαράματα, στο οποίο οι Υπουργοί συνυπέγραψαν τα Διατάγματα για την Γενική Επιστράτευση κλπ.
Ο Εμμανουέλε Γκράτσι, έγραψε βιβλίο που εκδόθηκε στην Ρώμη το 1945.
Στο βιβλίο αυτό ο Γκράτσι καταγράφει όλες τις συναντήσεις και συζητήσεις που είχε με τον Ιωάννη Μεταξά, αρχίζοντας από την στιγμή που έφθασε στην Ελλάδα την άνοιξη του 1939.
Το τελεσίγραφο επιδόθηκε στον Ιωάννη Μεταξά σε γαλλική γλώσσα. Με βάση αυτά τα επίσημα έγγραφα και τα αντίστοιχα δημοσιεύματα των εφημερίδων έχουν έκτοτε συνταχθεί πολλά άλλα ιστορικά ή λογοτεχνικά βιβλία.Η απάντηση του Πρωθυπουργού Ιωάννη Μεταξά, στον Γκράτσι την 28η Οκτωβρίου “Alors c’ est la guerre” επομένως έχουμε πόλεμο, σήμανε την έναρξη του ηρωικού αγώνα των Ελλήνων στα σύνορα της Ηπείρου και της Μακεδονίας αλλά και σε όλη την επικράτεια.
