Το έθιμο του Αϊ Γιάννη και οι φωτιές στη γιορτή του Κλήδονα

0

Του Αϊ-Γιαννιού του Ρηγανά ή Αϊ-Γιαννιού του Κλήδονα, ένα έθιμο με πανάρχαιες ρίζες που οι παλαιότεροι θυμούνται να  ανάβουνε φωτιές και να πηδούν γιορτάζεται σαν σήμερα, 24 Ιουνίου σε δεκάδες χωριά, πόλεις και γωνιές της Ελλάδας αλλά και όχι μόνο. Ένα έθιμο που τείνει να σβήσει και να ξεχαστεί αν και κουβαλά στις ρίζες του ανεκτίμητα λαογραφικά στοιχεία του τόπου μας.

Πρόκειται για ένα λαϊκό έθιμο που επιβιώνει από την αρχαιότητα κα συνδέεται με τα μελλούμενα καθώς σύμφωνα με το έθιμο στις ανύπαντρες κοπέλες θα φανερωθεί η ταυτότητα του μελλοντικού τους συζύγου.

Η λέξη Κλήδονας είναι αρχαία (ομηρική, Κλήηδών – Κληδών που σημαίνει φήμη, αγγελία, άκουσμα οιωνισμού, μαντική ρήση, ευτυχές μήνυμα). Σύμφωνα με τις παραδόσεις, ο λαός πιστεύει ότι ο Αϊ Γιάννης φέρνει τύχη γι’ αυτό και λέγεται ριζικάρης αλλά και φανιστής γιατί φανερώνει την τύχη.

Την παραμονή της γιορτής του Αϊ Γιάννη Ιωάννη, αναβιώνει και το γνωστό έθιμο με τις φωτιές: Στη πλατεία του χωριού στήνεται μια μεγάλη φωτιά πάνω από την οποία πηδάνε όλοι οι κάτοικοι του χωριού. Σύμφωνα με την παράδοση, η φωτιά, επιφέρει την κάθαρση και οι άνθρωποι απαλλάσσονται από το κακό.

Σύμφωνα με το έθιμο, την παραμονή της γιορτής, οι ανύπαντρες κοπέλες μαζεύονται σε ένα από τα σπίτια του χωριού και μία από αυτές πηγαίνει στο πηγάδι να φέρει το «αμίλητο νερό», γεμίζει δηλαδή ένα κανάτι με νερό από το πηγάδι και στη διαδρομή μέχρι το σπίτι δεν πρέπει να μιλήσει σε κανέναν.

Στη συνέχεια όσοι πάρουν μέρους στον κλήδονα φέρνουν διάφορα μικροκοσμήματα ή αντικείμενα, δαχτυλίδια, δαχτυλήθρες, καρφίτσες, κουμπιά,ακόμα και φρούτα, όπως μήλα σημαδεμένα με κρυφά σημάδια, τα ονομαζόμενα και ριζικάρια ή σημάδια ή κληδονικά και ρίχνονται μέσα στο νερό, αφού αφιερωθούν νοερά σε κάποιο αγαπημένο πρόσωπο. Ακολουθεί το κλείδωμα και η ασφάλιση του δοχείου, ενώ μια γυναίκα , η ριζικάρισσα απαγγέλει: Κλειδόνουμε τον κλήδονα/ με τ΄Αϊ-Γιαννιού τη χάρη/ κι όποια ‘χει καλοριζικό/να δώσει να το πάρει. Στη συνέχεια ο κλήδονας σκεπάζεται με πανί ή με μαντίλι κόκκινου χρώματος και στεφανώνεται με φύλλα δάφνης, μυρτιάς, λυγαριάς.

Παρά το γεγονός πως στις μέρες μας έχει αρχίσει να σβήνει πολλοί είναι οι τοπικοί Σύλλογοι που κόντρα στους σύγχρονους καιρούς αναβιώνουν το έθιμο και το μεταλαμπαδεύουν στις νεότερες γενιές. Συνδεδεμένο με το θερινό ηλιοστάσιο, βασισμένο στις προφητείες και τις ερμηνείες για τα μελλούμενα, οι φωτιές στις γειτονιές το βράδυ του Αϊ Γιαννη αποτελεί ένα από τα πιο γραφικά και νοσταλγικά έθιμα του παρελθόντος. Ο Δημήτρης Μητροπάνος τραγουδούσε σε μουσική Δήμου Μούτση πως «Ανάβουνε φωτιές στις γειτονιές, του Αϊ Γιάννη απ’ όσα ξέρεις και μου λες»  και η Χαρούλα Αλεξίου σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου και μουσική Γιάννη Σπανού υμνούσε το έθιμο λέγοντας «Και φωτιές ανάβανε στους μεγάλους δρόμους, τ’ Αϊ Γιάννη θα ’τανε θαρρώ».

 

Αφήστε μια απάντηση

Παρακαλώ εισάγετε το σχόλιό σας!
Εισαγάγετε εδώ το όνομά σας