Η Συναισθηματική Παιδεία Αντίδοτο της Βίας, άρθρο από την Υβόνη Γραμματικού Πολιτ. Επιστήμονα, Εκπαιδευτικό, Ειδικό Συμβουλευτικής Γονέων

0

 

Η Συναισθηματική Παιδεία, αφορά στην ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης ή όπως πολλοί προτιμούν να αποκαλούν, συναισθηματικό αλφαβητισμό. Ο συναισθηματικός αλφαβητισμός, είναι η ικανότητα κάποιου, να έχει αυτεπίγνωση, δηλαδή να αναγνωρίζει, να κατανοεί τα συναισθήματά του και την επίδραση που έχουν στις σκέψεις του και στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς του.

Η ικανότητα αυτή, περιλαμβάνει τη διαχείριση των συναισθημάτων του, τον έλεγχο των παρορμήσεων του, την προσαρμογή του στις μεταβαλλόμενες συνθήκες του περιβάλλοντος του, να μπορεί δηλαδή με άλλα λόγια να κάνει «αυτορρύθμιση».

Η συναισθηματική νοημοσύνη εμπεριέχει ακόμη την έννοια της κοινωνικής επίγνωσης, που σημαίνει, να κατανοεί κάποιος και να διαχειρίζεται τα συναισθήματα των άλλων.

Είναι μια ικανότητα, που υποδηλώνει υψηλά επίπεδα ανάπτυξης, τόσο στις κοινωνικές όσο και στις συναισθηματικές δεξιότητες, ως αποτέλεσμα της αυτοκατανόησης, αυτοκυριαρχίας, συνεργασίας, αλληλοβοήθειας και του συμβιβασμού στην επίλυση των διαφωνιών.

Η αξία του συναισθηματικού μας πλούτου, ως στοιχείου επιβίωσης, εντυπώθηκε στο νευρικό μας σύστημα, μετατρέποντας τα συναισθήματα μας σε έμφυτες, αυθύπαρκτες τάσεις της ανθρώπινης υπόστασης. Το συναίσθημα, είναι η υποκειμενική σχέση μεταξύ ατόμου και γεγονότος, πώς αντιλαμβάνεται ο καθένας το οποιοδήποτε γεγονός, τι νιώθει από αυτό και πώς αντιδρά, δεδομένου ότι, τα συναισθήματα δημιουργούντα πάντοτε από σκέψεις ή γεγονότα, που οδηγούν σε πράξεις, οι οποίες μπορεί να έχουν θετικές ή αρνητικές συνέπειες για το ίδιο το άτομο ή για τους άλλους.

Η εξέλιξη του ατόμου στον συναισθηματικό τομέα περνάει διάφορα στάδια. Στα βρέφη το συγκινησιακό στάδιο αρχίζει τον τρίτο μήνα, είναι τότε, που αρχίζουν να αντιλαμβάνονται βασικά συναισθήματα αναφορικά με τη χαρά, το φόβο και το θυμό. Κατά την έναρξη της νηπιακής ηλικίας, στα μέσα του δευτέρου έτους, κατανοούν με μεγαλύτερη σαφήνεια τα τέσσερα βασικά συναισθήματα, χαρά, λύπη, θυμό, φόβο.

Από το τέταρτο έτος τα παιδιά, μπορούν να κατανοούν τη συναισθηματική κατάσταση των άλλων.

Η εφηβική ηλικία λόγω της αστάθειας της ψυχικής διάθεσης των εφήβων, οι οποίοι αντιμετωπίζουν την πρόκληση της αυτονομίας, αφού μπορούν να σκέφτονται, να αισθάνονται και να δρουν μόνοι τους, χρήζει ιδιαίτερης προσοχής όσον αφορά τη διαχείριση των επιμέρους συναισθηματικών και ψυχολογικών τους καταστάσεων, διότι μπορούν να εξελιχθούν τόσο σε αγχώδεις διαταραχές όσο και σε παραβατικές συμπεριφορές.

Θεμελιώδες συστατικό της συναισθηματικής νοημοσύνης είναι η ενσυναίσθηση, η οποία έχει τη βάση της στη συναισθηματική αυτεπίγνωση και αποτελεί σημαντικότατη ανθρώπινη δεξιότητα. Είναι η αντίληψη των συναισθημάτων των άλλων, προσδιορίζεται από το ενδιαφέρον για τους άλλους, την επιθυμία για την παροχή βοήθειας και τη βίωση συναισθημάτων παρόμοιων με εκείνα, που βιώνει ένα άλλο άτομο. Είναι απαραίτητη προϋπόθεση, σύμφωνα με πολλούς θεωρητικούς της συναισθηματικής ανάπτυξης, για τη διαμόρφωση ηθικής συμπεριφοράς.

Η ενσυναίσθηση είναι μια ικανότητα ή μια στάση ζωής, η οποία μαθαίνεται και μπορεί να αξιοποιηθεί για να επικοινωνείς και να κατανοείς τους άλλους. Το άτομο με ενσυναίσθηση συγκινείται από την ανθρώπινη ανημποριά, από ανθρώπους που υποφέρουν, όχι μόνο της ίδιας εθνικότητας, χρώματος, πεποιθήσεων, θρησκείας, οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης με αυτό, ενώ έχει το θάρρος, να νιώθει τον πόνο του άλλου, αντί να καταφεύγει σε άρνηση ή να αποκόβεται συναισθηματικά από το άλλο άτομο.

Η συναισθηματική νοημοσύνη είναι μια δεξιότητα, κατά τους θεωρητικούς, στην οποία μπορούν να εκπαιδευτούν οι άνθρωποι από τη βρεφική ηλικία, να τη μάθουν, όπως μαθαίνουν μια γλώσσα. Αυτή η εκπαίδευση βοηθά, να μην καταστρέφονται οι σχέσεις τους από ξεσπάσματα άγχους και οργής, να λένε καθαρά με έναν μη επιθετικό τρόπο τις απόψεις τους και να ακούνε και να εφαρμόζουν τις ιδέες των άλλων. Επίσης, συντελεί στο να αποκτήσουν αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση, γιατί θα αισθάνονται καλά με τον εαυτό τους και με τους άλλους, αφού θα ξέρουν, πώς να συμπεριφέρονται και να ενεργούν στις διάφορες καταστάσεις.

Η καλλιέργεια και η προώθηση των γονικών δεξιοτήτων, ως προς τον συναισθηματικό αλφαβητισμό, είναι από τους πιο σημαντικούς παράγοντες που συμβάλουν στη συναισθηματική επάρκεια των παιδιών. Η αυτοεπίγνωση, η αναγνώριση ενός συναισθήματος, την ώρα που δημιουργείται, είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της συναισθηματικής νοημοσύνης.

Είναι πολύτιμη η γονική καθοδήγηση για τη συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών σε όλα τα ηλικιακά στάδια της βρεφικής, προσχολικής, σχολικής, εφηβικής ηλικίας. Οι γονείς με τη συναισθηματική τους κατάρτιση βοηθάνε τα παιδιά στην αναγνώριση των συναισθημάτων τους και στην εφαρμογή τεχνικών, ως προς τη διαχείριση τους. Επίσης, τα μαθαίνουν, να εξασκούνται στο διάλογο, στη σωστή συνομιλία, στη δημιουργία φιλίας, στη συμμετοχή τους σε μια ομάδα, στην αποδεκτή κοινωνική συμπεριφορά, στον έλεγχο των συναισθημάτων τους, με τη θεραπευτική επίδραση όλων των παραπάνω, στο νου και στο σώμα.

Η εκμάθηση της έννοιας του συναισθηματικού αλφαβητισμού με όλες τις παρεμφερείς παραμέτρους, θα διαδραματίσει εξαιρετικό παράγοντα στην ειρηνική συνύπαρξη όλων. Τα τελευταία χρόνια έχει προκύψει ένα τεράστιο θέμα, που είναι η έξαρση της βίας στις τοπικές κοινωνίες, μέσα στις σχολικές μονάδες αλλά και εκτός αυτών, και σίγουρα καταβάλλεται συνεχής προσπάθεια για την αντιμετώπιση τέτοιων δυσλειτουργικών φαινομένων. Η τοπική αυτοδιοίκηση, επειδή είναι πιο κοντά στα τοπικά ζητήματα, στο μέγεθος των θεσμικών της δυνατοτήτων για την πρόληψη της και την αποφυγή της, χρειάζεται να παράσχει συμβουλευτική ενημέρωση στους γονείς για τη χρησιμότητα της αρμονικής σύμπραξης όλων των παιδιών και της ενίσχυσης τους, στο να εκφράζουν τα συναισθήματά τους με λόγια, με έναν μη επιθετικό τρόπο, να τα διαχειρίζονται με διάφορες τεχνικές και να κατανοήσουν, ότι όλα τα συναισθήματα μπορεί να τα νιώθει κάποιος, αλλά οι συμπεριφορές του πρέπει να είναι θεμιτές.

Μια τοπική κοινωνία, που τα άτομά της έχουν ανεπτυγμένη συναισθηματική νοημοσύνη, λειτουργεί ομαλά με τη συμμετοχή όλων στις συλλογικές δραστηριότητες, ενώ η καλλιέργεια της συμβάλλει στην πρόληψη αντικοινωνικών αντιδράσεων και παραβατικότητας.

Για τη συναισθηματική παιδεία των γονιών χρειάζεται υιοθέτηση καλών πρακτικών και υλοποίηση δράσεων από την τοπική αυτοδιοίκηση για τη διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής. Στο πλαίσιο αυτών των πρακτικών μπορούν να ενταχθούν εκπαιδευτικά προγράμματα συναισθηματικής αγωγής για τους γονείς με σεμινάρια, ομιλίες, ή βιωματικά εργαστήρια συναισθηματικού αλφαβητισμού, ο οποίος όπως τονίσαμε, αποτελεί τη βάση για καλές διαπροσωπικές σχέσεις, που διευκολύνουν τη μάθηση, τη διαχείριση δύσκολων καταστάσεων και την αποφυγή αρνητικών συμπεριφορών.

Η εκπαίδευση των γονιών σε θέματα συναισθηματικού αλφαβητισμού, βοηθά ώστε τα παιδιά και οι έφηβοι, να καθοδηγούνται σε έναν ρεαλιστικό τρόπο σκέψης, να αλλάζουν συμπεριφορά, να εξασκούνται στην εξεύρεση λύσεων στα προβλήματά τους και στην αντιμετώπιση της αποτυχίας, αλλά και να δραστηριοποιούνται βάζοντας στόχους για επιτυχία με υπομονή και επιμονή. Επιπροσθέτως, οι γονείς εξοπλίζονται με δεξιότητες για την αντίστοιχη καθοδήγηση των παιδιών τους, ώστε να αποφεύγουν πιθανές επιθετικές συμπεριφορές, που θα οδηγούσαν σταδιακά σε κοινωνική απόρριψη και αποξένωση.

Οι γονείς με τα μαθήματα συναισθηματικής νοημοσύνης γίνονται συναισθηματικοί μέντορες των παιδιών τους, εκπαιδεύονται να τα καθοδηγούν στην αξιοποίηση της επίγνωσης των συναισθημάτων τους και της καλής επικοινωνίας λεκτικής ή μη, στον έλεγχο των συναισθημάτων τους, στην αντίληψη των συναισθημάτων των άλλων και όλα αυτά με κύριο στόχο τη βελτίωση της ζωής τους, που θα τη διακρίνει η χαρά και η αισιοδοξία.

Αφήστε μια απάντηση

Παρακαλώ εισάγετε το σχόλιό σας!
Εισαγάγετε εδώ το όνομά σας