«Σε καιρούς όπου κυριαρχεί η εξαπάτηση, η αλήθεια καθίσταται επαναστατική πράξη» (George Orwell).
Μεγάλη αντιπαράθεση έχει προκύψει (και κλιμακώνεται) μεταξύ των υποστηρικτών του Ισραήλ (που δεν έχουν κανένα ενδοιασμό για τον τρόπο αντίδρασής του, με δεκάδες χιλιάδες νεκρούς και τραυματίες μεταξύ αμάχων, και παιδιών) και των υποστηρικτών των Παλαιστινίων (που κι αυτοί καταλήγουν σε ακραίο σημείο να δικαιολογούν την πράξη της Χαμάς). Παρόμοια κατάσταση δημιουργήθηκε και στον πόλεμο στην Ουκρανία.
Στην μέση βρίσκονται οι λογικοί και αδέσμευτοί από ιδεοληψίες, προκαταλήψεις και στερεότυπα, οι οποίοι μπορούν να αντιληφθούν τις διαφορές, τα συμφέροντα κάθε πλευράς και τις ακρότητες και να τοποθετηθούν με ειλικρίνεια στα γεγονότα και όχι εθελοτυφλούντες από ιδιοτέλεια, ιδεολογικές ή άλλες παρωπίδες.
Σε όλη αυτήν την αντιπαράθεση, για την θέση της χώρας στο ζήτημα αυτό, πολλοί αποδέχονται την φράση του εθνικού μας ποιητή Δ. Σολωμού: «Το έθνος πρέπει να θεωρεί εθνικό ότι είναι αληθές», ενώ πολλοί καταφεύγουν σε «κατά συνθήκη ψεύδη», για λόγους εθνικού συμφέροντος, όπως όμως έχουν επιλέξει το εθνικό συμφέρον, περνώντας το μέσα από την υποκειμενική ιδεοληπτική τους κρησάρα.
Μαζί με αυτά, ακούγεται συχνά και η ατάκα: «TRUTH – It’s the New Hate Speech», που θέτει το ζήτημα της αλήθειας (ως προς την πολιτική ορθότητα και τους συμβιβασμούς που επιβάλλονται χάριν αυτής), ως ένα εξαιρετικά σημαντικό ζήτημα στις μέρες μας.
Και είναι πολλοί που διεκδικούν την πατρότητα ή μητρότητα (σε κάποια παραλλαγή), της φράσης αυτής.
- Η μητρότητα της φράσης κακώς έχει αποδοθεί στην “counter-Jihadist” Pamela Geller που την ανέβασε στα social media τον Ιούνιο του 2010.
- Σε μία άλλη εκδοχή, η πατρότητα της φράσης φέρεται να ανήκει στον George Qrwell, ο οποίος είχε πει: «During times of universal deceit, telling the truth becomes a revolutionary act».
- Επίσης το 1912, ένα περιοδικό που αγωνιζόταν για το δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες “The Vote: The Organ of the Women’s Freedom League”, δημοσίευσε ένα άρθρο με τίτλο “The Great Conspiracy” με το οποίο ισχυρίστηκε ότι πολλοί άνθρωποι εξαπατήθηκαν από την κυβέρνηση και πρέπει να μάθουν την αλήθεια: «The truth! But it is just the truth that cannot be known of the multitude, for truth is revolutionary».
Οι διαφορετικές αυτές εκδοχές για την αλήθεια (μέσα από τις 5 αυτές φράσεις), για τον χαρακτήρα και τον πρακτικό σκοπό της, διαμορφώνουν ένα διαφορετικό πλαίσιο αποδοχής της από τους πολίτες. Και εν πολλοίς, ο χαρακτήρας που προσδίδεται σε αυτήν εξαρτάται από τον σκοπό έκφρασής της.
Ο πολίτης είναι έτοιμος να αποδεχθεί και να υποστηρίξει ακόμη συμβιβαστικές εκδοχές της, εάν αυτό οδηγεί σε ευνοϊκότερη γι αυτόν κατάσταση. Εάν όμως οδηγείται σε δυσμενέστερη κατάσταση ή νοιώθει ότι απειλείται και ότι θα αυξηθούν οι υποχρεώσεις του και οι θυσίες που πρέπει να κάνει ένεκα αυτής, τότε μειώνεται η εμπιστοσύνη του προς την ηγεσία, αμφισβητεί ακόμη και τα προφανή και αυταπόδεικτα γεγονότα και αντιδρά. Η αλήθεια δηλαδή περνάει από την κρησάρα του συμφέροντος και του υποκειμενισμού. Και ακόμη χειρότερα, θεωρεί ότι υπάρχουν κενά και κρυφά σημεία που αποκρύπτονται τεχνηέντως, και προσπαθεί να γεμίσει την ευνοϊκή για τις αντιλήψεις και τα συμφέροντά του εικόνα, με υποθέσεις και θεωρίες συνομωσίας.
Το κακό είναι ότι αυτή η τάση καταλήγει να είναι κυρίαρχη στις συνειδήσεις πολλών ανθρώπων, γιατί πολλές φορές επιβεβαιώνεται στην πράξη. Και τείνει να επιβεβαιώνεται, επειδή και οι πολιτικές ηγεσίες πολλές φορές σκέφτονται με τον ίδιο υποκειμενικό και συμφεροντολογικό τρόπο. Είναι πρόθυμες, όταν θίγονται, να διαστρεβλώσουν, να αποκρύψουν, ακόμη και να πουν ψέματα, (τα οποία μάλιστα αποκτούν χαρακτήρα αναγκαστικό – η κολυμβήθρα του Σιλωάμ στην συνείδηση τους και των κομματικών υποστηρικτών τους), αφού η επιβίωση στην εξουσία καθίσταται πρωταρχικός σκοπός τους.
Οφείλουμε συνεπώς ως πολίτες να είμαστε βαθιά προβληματισμένοι για το πως θα αναγνωρίσουμε, θα αποδεχθούμε και θα διαχειριστούμε την αλήθεια, κυρίως όσον αφορά τα παρακάτω κρίσιμα πεδία:
- Την αυτογνωσία μας (ατομικά και συλλογικά), που εγγενώς οφείλει να εδράζεται στην βούληση και την κριτική μας ικανότητα μας για να διερευνήσουμε, να αναγνωρίσουμε και να αποδεχθούμε την αλήθεια.
- Τα αναγκαία κατά συνθήκη ψεύδη, που αφορούν κυρίως τα εθνικά θέματα στο διεθνές ανταγωνιστικό πεδίο (όπου κυριαρχεί η ιδιοτέλεια, τα ψεύδη, η διαστρέβλωση και η απόκρυψη της αλήθειας).
- Την επικοινωνία των πολιτικών με τους πολίτες, στο διχαστικό κυβερνητικό και πολιτικό ανταγωνιστικό πεδίο.
- Το πως θα διαχειριστούμε κρίσιμα κοινωνικά ζητήματα, όπως π.χ. τα ανθρώπινα δικαιώματα, η κοινωνική δικαιοσύνη, ο ρατσισμός, ο αποκλεισμός και οι διακρίσεις κλπ, με τα κατά συνθήκη ψεύδη και την πολιτική ορθότητα.
- Το πως θα διαχειριστούμε την υστερόβουλη αξιοποίηση των ηθικών αρχών και των ανθρωπιστικών αξιών (ως αλήθειες στο consensus space), από κάθε είδους ιδιοτελείς, σε εθνικό και κυρίως σε διεθνές επίπεδο.
Η εν λευκώ επίσημη εκχώρηση από τους πολίτες της αρμοδιότητας διερεύνησης, έκφρασης, πληροφόρησης και προβολής της αλήθειας, σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο, σε αντιπροσώπους (πολιτικούς και ΜΜΕ, και τα τελευταία χρόνια σε αμφιβόλου ποιότητας blogs), χωρίς οι πολίτες να έχουν την επιθυμία και την βούληση να αμφισβητούν και να στέκονται κριτικά σε ότι τους προβάλλεται ως αλήθεια και να αναζητούν ακριβέστερες πηγές πληροφόρησης (υπάρχει πλέον διευρυμένη αυτή η δυνατότητα), χωρίς να ίστανται με σθένος και ενεργητικά απέναντι στην ιδιοτελή υπερβολή, στην διαστρέβλωση, στην προπαγάνδα και στο ψεύδος, δημιουργεί τον κίνδυνο κοινωνικών συγκρούσεων, απαξιώνει τους θεσμούς (τυπικούς και άτυπους) και συνακόλουθα υποβαθμίζεται η δημοκρατία.
Δυστυχώς έχει διαπιστωθεί ότι δεν αρέσει η αλήθεια στους ανθρώπους όταν είναι αντίθετη με τις προσδοκίες τους, τις δογματικές τους θέσεις πάνω στις οποίες στήριξαν και στηρίζουν την ιδιοπροσωπία τους, κυρίως λόγω των απαιτήσεων που δημιουργούνται από την αποδοχή της (ατομικές και συλλογικές). Προτιμούμε να αποδεχόμαστε εκδοχές της έστω και λιγότερο αξιόπιστες, εφόσον δεν δημιουργούν αβεβαιότητα, υποχρεώσεις και προσωπικές θυσίες. Επίσης έχει διαπιστωθεί ότι οι άνθρωποι που βάλλονται κοινωνικά είτε είναι κοινωνικά απομονωμένοι είναι περισσότερο πιθανό να πιστέψουν τις στρεβλώσεις της αλήθειας, και τις θεωρίες συνωμοσίας.
Όμως, η αλλαγή σε ατομικό επίπεδο θα έλθει κατ΄ αρχάς μέσα από την αναγνώριση αυτών των αδυναμιών και την κατανόηση των λόγων για την μειωμένη ικανότητά μας να αποδεχόμαστε οδυνηρές αλήθειες. Και αφού βελτιώσουμε την κριτική μας ικανότητα και ελέγξουμε την τάση μας να προτιμούμε ανώδυνες και εύπεπτες αλήθειες, τότε θα βελτιωθεί και η αυτογνωσία μας (ατομικά και συλλογικά).
Γι αυτό θα συμφωνήσω με τον Όργουελ ότι όντως, «σε καιρούς όπου κυριαρχεί η εξαπάτηση, η αλήθεια καθίσταται επαναστατική πράξη».
Και σε κάθε περίπτωση καθίσταται αναγκαία η συνεχής προσπάθεια για να την ανακαλύπτουμε και να έχουμε το σθένος να αμφισβητούμε κάθε προβαλλόμενη ως τέτοια, αλλά και μετά από κάθε αποτυχία μας να την επαναξιολογούμε και να την επαναπροσδιορίζουμε.
Όπως δε είναι προφανές, η πολιτική ορθότητα έχει καταστεί (μέσω της πολιτικής προπαγάνδας), εργαλείο ευρείας κοινωνικής χειραγώγησης, ευνουχισμού της κριτικής ικανότητας, της ελεύθερης σκέψης και της ελευθερίας επιλογής, λόγου κι έκφρασης.
